Μπαλατά (Manilkara bidentata). Φύλλα και καρποί.

Μπαλατά - Manilkara bidentata

Το Manilkara bidentata (Balata) είναι ένα είδος Manilkara, της οικογένειας Sapotaceae, ενδημικό σε μια μεγάλη περιοχή στα βόρεια της Νότιας Αμερικής, της Κεντρικής Αμερικής και της Καραϊβικής. Κοινά ονόματά του είναι bulletwood, balatá, ausubo, massaranduba και (ambiguously) "cow-tree". Το δέντρο συλλέγεται από την άγρια ​​φύση ως πηγή τροφής, φαρμάκων, λατέξ και ξύλου. Το λατέξ παράγει καουτσούκ εξαιρετικής ποιότητας και μερικές φορές το δέντρο καλλιεργείται για το σκοπό αυτό. Αν και η ανάπτυξη είναι αργή, το balata καλλιεργείται επίσης για σκιά και ξυλεία.

Το Balata είναι ένα μεγάλο, αειθαλές δασικό δέντρο. Τα ώριμα δέντρα μπορούν να φτάσουν σε ύψος 30 - 45 μέτρα, με διάμετρο 1,3 - 2 μέτρων. Οι μεγάλοι κορμοί του, μπορούν να φτάσουν σε διάμετρο τα 2 μέτρα,  είναι απαλλαγμένα από κλαδιά έως τα 18 μέτρα και έχουν φαρδιά στρογγυλεμένα στηρίγματα, απλωμένα στη βάση.

Το Balata σχηματίζει μια πυκνή κορώνα οριζόντιων κλαδιών. Τα φύλλα του είναι λαμπερά πράσινα από πάνω και ανοιχτό καφέ από κάτω, εναλλακτικά, ελλειπτικά και μήκους 10-20 εκ.

Τα άνθη είναι λευκά και εμφανίζονται στην αρχή τής περιόδου των βροχών. Ο καρπός είναι ένα κίτρινο μούρο, διαμέτρου 3-5 εκ., το οποίο είναι βρώσιμο. Περιέχει συνήθως έναν μόνο, λαμπερό, μαύρο σπόρο, που περιβάλλεται από έναν γλυκό, κολλώδη πολτό.

Ο καρπός, όπως αυτός της σχετικής σαποδίλας -sapodilla (M. zapota)-, είναι βρώσιμος. Αν και δεν παρουσιάζονται συγκεκριμένες πληροφορίες για αυτό το είδος, ο χυμός από ορισμένα άλλα είδη του γένους μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως υποκατάστατο του αγελαδινού γάλακτος. Το λατέξ έχει τη συνοχή και τη γεύση της κρέμας, αλλά η υπερβολική απόλαυση από αυτό μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρή δυσκοιλιότητα.

Ένα λατέξ που λαμβάνεται από τα στελέχη χρησιμοποιείται ως αποτελεσματική θεραπεία για τη δυσεντερία. Ο φλοιός είναι εμετικός. Ένα αφέψημα του φλοιού, σε συνδυασμό με τους φλοιούς του Hymenaea sp. και Humiria sp., χρησιμοποιείται ως αποτελεσματική θεραπεία για τη δυσεντερία. Τα φύλλα χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία της παράλυσης των άκρων.

Το λατέξ εξάγεται με τον ίδιο τρόπο, όπως εξάγεται ο χυμός του καουτσούκ. Στη συνέχεια ξηραίνεται για σχηματισμό ενός αν ελαστικού υλικού που μοιάζει με καουτσούκ. Είναι σχεδόν πανομοιότυπο με το gutta-percha (που παράγεται από ένα στενά συνδεδεμένο δέντρο της νοτιοανατολικής Ασίας) και μερικές φορές ονομάζεται gutta-balatá.

Το Gutta-percha είναι ένα φυσικό λατέξ που λαμβάνεται από το χυμό του δέντρου. Επιτρέποντας σε αυτό το υγρό να εξατμιστεί και να πήξει στον ήλιο παράγει ένα σκληρό και ανθεκτικό λατέξ το οποίο μπορεί να γίνει εύκαμπτο ξανά με ζεστό νερό, αλλά δεν γίνεται εύθραυστο.

Πριν από την έλευση συνθετικών υλικών, το gutta-percha είχε ένα ευρύ φάσμα χρήσεων - ειδικότερα ως μονωτικό υλικό για καλωδιώσεις ηλεκτρικής ενέργειας και για υποβρύχια καλώδια τηλεγραφίας, σκοπό για τον οποίο είναι πολύ καλά προσαρμοσμένο αφού είναι βιο-αδρανές και δεν δέχεται επίθεση από θαλάσσια φυτά ή ζώα.

Το Gutta-percha μπορεί να διαμορφωθεί σε οποιοδήποτε σχήμα και έχει χρησιμοποιηθεί για την κατασκευή αντικειμένων όπως περίτεχνα έπιπλα, λαβές πιστολιών, δοχεία ανθεκτικά στα οξέα και κοσμήματα "πένθους", όπου το σκούρο χρώμα του ήταν ένα πλεονέκτημα. Έχει χρησιμοποιηθεί ευρέως ως πυρήνας σε μπάλες του γκολφ και εξακολουθεί να χρησιμοποιείται στη σύγχρονη οδοντιατρική όπου η βιο-αδράνειά του το καθιστά ιδανικό ως προσωρινή πλήρωση για τα δόντια και ως υλικό πλήρωσης μέσα στα γεμίσματα των δοντιών.

Το δέντρο Balata έχει σκληρό ξύλο με κόκκινη καρδιά. Το ξύλο χρησιμοποιείται ως υλικό κατασκευής και για έπιπλα. Είναι εξαιρετικά σκληρό, βαρύ, ανθεκτικό και δυνατό. Είναι ιδιαίτερα ανθεκτικό στους μύκητες, στο σαράκι και στους τερμίτες, αλλά είναι ευαίσθητο στα θαλάσσια έντομα. 

Ένα γερό και ελκυστικό ξύλο που μοιάζει με μαόνι, έχει μεγάλη αξία στο εμπόριο και χρησιμοποιείται πολύ στις τροπικές περιοχές για κρεβατοκάμαρες, κουρτινόξυλα, έπιπλα, δάπεδα, τόξα βιολιού και για μπιλιάρδο. Η δύναμη και η υψηλή αντοχή στη φθορά χαρακτηρίζουν την ξυλεία για χρήση σε κλωστουφαντουργία και χαρτοπολτό. Οι εξαιρετικές του ιδιότητες κάμψης με χρήση ατμού το καθιστούν κατάλληλο για πλαίσια σκαφών και άλλες καμπυλωτές κατασκευές.

Πηγή:
https://en.wikipedia.org/wiki/Manilkara_bidentata
http://tropical.theferns.info/viewtropical.php?id=Manilkara+bidentata
https://pfaf.org/user/Plant.aspx?LatinName=Manilkara+bidentata