|
|
Αιγυπτιακό
μπλε νούφαρο (Nymphaea nouchali var. caerulea)
|
Νούφαρο
- Nymphaea spp.
Νυμφαία
είναι το όνομα ενός γένους υδρόβιων
φυτών της οικογένειας Nymphaeaceae. Το κοινό
όνομα του γένους, το οποίο το
μοιράζεται με μερικά άλλα γένη της
ίδιας οικογένειας είναι Νούφαρο. Τα
φύλλα της Νυμφαίας έχουν μια
ακτινοειδή χαρακιά από την περίμετρο
προς το μίσχο που βρίσκεται στο κέντρο
του φύλλου. Υπάρχουν περίπου 50 είδη του
γένους που εξαπλώνονται σε όλη την
υφήλιο. Σήμερα πολλά από τα νούφαρα που
βλέπουμε σε υδρόκηπους είναι υβρίδια.
Το
γένος Nymphaea είναι στενά συνδεμένο με το
γένος Nuphar (απ' όπου προέρχεται και η
λέξη νούφαρο). Η διαφορά τους είναι ότι
στη Nymphaea τα πέταλα του άνθους είναι
μεγαλύτερα από τα σέπαλα, ενώ στο γένος
Nuphar τα πέταλα είναι πολύ μικρότερα από
τα 4-6 κίτρινα σέπαλά του. Η ωρίμανση του
καρπού τους διαφέρει επίσης, με τον
καρπό της Νυμφαίας να βυθίζεται κάτω
από την επιφάνεια του νερού αμέσως μετά
το κλείσιμο του άνθους, ενώ ο καρπός του
Nuphar κρατιέται πάνω από το επίπεδο του
νερού για να ωριμάσει.
Τα
νούφαρα και ιδιαίτερα τα είδη του
γένους νυμφαία είναι εμποτισμένα με
την ιστορία και την παράδοση. Το όνομα
του γένους Νυμφαία (Nymphaea) είναι αυτό που
χρησιμοποίησε ο Θεόφραστος για να
περιγράψει αυτά τα φυτά περίπου 300
χρόνια π.Χ. και αναφέρεται στην
προτίμηση των αρχαίων Ελλήνων να
αφιερώσουν τα νούφαρα στις ημίθεες
παρθένες των νερών, τις Νύμφες.
Ωστόσο
αυτή δεν είναι η αρχαιότερη αναφορά που
έχουμε για τα νούφαρα. Οι αρχαίοι
Αιγύπτιοι σέβονταν τα νούφαρα του
Νείλου, ή Λωτούς όπως τα αποκαλούσαν. Το
αιγυπτιακό μπλε νούφαρο Nymphaea caerulea
ανοίγει τα άνθη του το πρωί και μετά
βυθίζεται στο νερό το σούρουπο.
Αντίθετα το αιγυπτιακό λευκό νούφαρο
Nymphaea lotus, ανθίζει τη νύχτα και κλείνει
τη μέρα. Και τα δύο αυτά είδη νούφαρου
θαυμάστηκαν, λατρεύτηκαν,
ζωγραφίστηκαν, φαγώθηκαν,
καλλιεργήθηκαν και τιμήθηκαν για
χιλιάδες χρόνια.
Η θεά
Ίσις λέγεται ότι είχε παρατηρήσει πως
τα ριζώματα των νούφαρων τρώγονται.
Παραστάσεις με άνθη και φύλλα από
νούφαρα αποτυπώθηκαν συχνά σε αρχαία
μνημεία, τοιχογραφίες, κεραμικά και
έπιπλα. Οι μονάρχες και οι ιερείς της
αρχαίας Αιγύπτου ξάπλωναν να
ξεκουραστούν σε στρώματα φτιαγμένα από
μπλε νούφαρα. Υπάρχουν επίσης
αποδεικτικά στοιχεία σε μία ζωγραφική
αναπαράσταση σε ένα τάφου του 3000-2500 π.Χ
ότι τα νούφαρα καλλιεργούνταν σκόπιμα
σε τετράγωνα παρτέρια που
κατακλύζονταν από κανάλια νερού. Τα
λουλούδια τους ήταν περιζήτητα για
θρησκευτικές τελετές, σαν πρόσφορα
στους νεκρούς ή τους θεούς όπως επίσης
και σαν αριστοκρατικά δώρα, σαν
δείγματα φιλίας και ευημερίας.
Απομεινάρια και από τα δύο είδη
βρέθηκαν στον τάφο του Φαραώ Ραμσή του
ΙΙ.
Αργότερα
οι Φαραώ Αμένοφις IV και Ραμσής III (1225 π.Χ)
είναι γνωστό ότι είχαν νούφαρα στους
κήπους του παλατιού καθαρά για
διακοσμητικούς σκοπούς. Η αιτία για τον
σεβασμό στα νούφαρα οφείλεται στην
πίστη ότι τα όμορφα άνθη των νούφαρων,
που ξεπροβάλουν καθαρά και αγνά από την
γλοιώδη λάσπη συμβολίζουν την αγνότητα
και την αθανασία.
Οι
αρχαίοι Αιγύπτιοι συνέδεαν τα
μπουμπούκια του φυτού Nymphaea caerulea με την
ανδρική σεξουαλικότητα και το
ανοιγμένο λουλούδι με την γυναικεία
σεξουαλικότητα.
Το
άρωμα των αιγυπτιακών νούφαρων
θεωρείτο θεραπευτικό, τα λουλούδια
προσθέτονταν σε κρασί για να
δημιουργήσουν ένα παραισθησιογόνο
ευφορίας. Τα λουλούδια του νούφαρου
επίσης χρησίμευαν για να φέρουν σε
έκταση τους μάγους-θεραπευτές με σκοπό
την θεραπεία σε πνευματικό επίπεδο,
όπως σαν βοηθητικός οδηγός των ψυχών
των νεκρών. Στην πραγματικότητα αυτό το
φυτό είναι γενικά συνδεμένο με
πένθιμες τελετές στην αιγυπτιακή τέχνη,
όπου συμβόλιζε την αναγέννηση.
Μέχρι
πρόσφατα πιστεύονταν ότι η σημασία της
χρήσης του φυτού Nymphaea caerulea ήταν καθαρά
συμβολική. Ωστόσο τώρα γνωρίζουμε ότι
οι αρχαίοι Αιγύπτιοι και άλλοι λαοί
λάτρευαν το φυτό όχι μόνο για την
ομορφιά του αλλά και για τις τοξικές
του ιδιότητες. Όταν μούλιαζαν τα μπλε
νούφαρα σε ζεστό νερό ή κρασί που
έπιναν (και πιθανόν όταν τα κάπνιζαν)
βρίσκονταν σε κατάσταση ονειρώδους
ευφορίας.
Δεν
έχουν βρεθεί ψυχοδραστικά χημικά στο
λουλούδι του νούφαρου, ωστόσο υπάρχουν
κάποιες ενδείξεις ότι κάτι
ενεργοποιείται όταν το λουλούδι
μουλιάζει σε κρασί για λίγες μέρες. Τα
αποτελέσματα περιγράφονται σαν
ευφορικά και ηρεμιστικά. Αυτά
τα ψυχοδραστικά αποτελέσματα
καθιστούν το φυτό Nymphaea caerulea πιθανό
υποψήφιο (μεταξύ αρκετών άλλων) για να
είναι το φυτό του Λωτού που έτρωγαν οι
Λωτοφάγοι στην ομηρική Οδύσσεια.
Στη
σύγχρονη εποχή το όνομα Λωτός
χρησιμοποιείται σχεδόν αποκλειστικά
για τα νούφαρα του είδους Nelumbo nucifera το
οποίο ονομάζεται ιερός λωτός και
μερικές φορές εσφαλμένα αιγυπτιακός
λωτός. Το είδος Nelumbo nucifera δεν είναι
ενδημικό της Αιγύπτου. Στην
πραγματικότητα προέρχεται από την
νοτιοανατολική Ασία, χρησιμοποιείται
στην Ασιατική κουζίνα και είναι ιερό
φυτό του Ινδουισμού και του Βουδισμού.
Συχνά απαντάται κοντά σε ναούς και
μνημονεύεται σαν ιερό φυτό στην Κίνα
και την Ιαπωνία. Στην Κίνα τα νούφαρα
πιστεύεται ότι καλλιεργήθηκαν για
πολλά χρόνια. Το ίδιο ισχύει και για την
Ιαπωνία. Το είδος Nelumbo nucifera μεταφέρθηκε
στην περιοχή του Νείλου από τους
Ρωμαίους πιθανόν σαν φαγώσιμο.
Πηγή:
http://en.wikipedia.org/wiki/Nymphaea
http://www.thelotusshop.com/lotus-botany/botany.htm
http://www.alchemy-works.com/nymphaea_caerulea.html
