Πυξάρι - Buxus sempervirens

Πυξάρι - Buxus sempervirens

Αυτή η ομάδα αποτελείται από τριάντα ανθεκτικούς και τρυφερούς πάντα πράσινους θάμνους και μικρά δέντρα. Το πυξάρι είναι γέννημα-θρέμμα της Ευρώπης και της Ασίας. Εξαιτίας της κομψής του εμφάνισης, το πυξάρι προτιμάται να φυτεύεται ως φράχτης, ή για να οριοθετήσει μονοπάτια και παρτέρια ή στη φυτογλυπτική ως διακοσμητικό κήπου. Το πυξάρι παράγει αρσενικά και θηλυκά λουλούδια στο ίδιο φυτό, αν και δεν είναι κάποιας ιδιαίτερης ομορφιάς αφού είναι μικρά και μουντά. Τα φύλλα είναι σκληρά και αντικρυστά φυτρωμένα σε καθε κλαδί. Το ξύλο του φυτού είναι βαρύ και κίτρινο στο χρώμα.

Το πυξάρι είναι ένα αειθαλές φυτό πολλαπλών χρήσεων με μεγάλη ποικιλία στη μορφή και στα μεγέθη του. Είναι ο "αριστοκράτης" των φυτών. Το λατινικό όνομα Buxus sempervirens δόθηκε στο πυξάρι από τον Σουηδό βοτανολόγο Κάρολο Λινναίο (Carolus Linnaeus) το 1753. Buxus σημαίνει "κιβώτιο-κουτί" και sempervirens σημαίνει "αειθαλής". Εχουν προσδιοριστεί περισσότερες από 200 ποικιλίες πυξαριού.

Η προέλευση του πυξαριού χρονολογείται πολύ πριν από τη βιβλική εποχή. Εχουν ανακαλυφθεί απολιθωμένα φύλλα και καρποί πυξαριού που χρονολογούν 22 ½ εκατομμύρια χρόνια πριν. Στην Ελλάδα του πρώτου αιώνα π.Χ., οι κήποι στις κατοικίες πολλών εύπορων Ρωμαίων ήταν διακοσμημένοι με καλλιεργούμενες ποικιλίες πυξαριού. Τα φυτά συχνά διαμορφώνονταν σε "φυτικά γλυπτά", αφού κλαδεύονταν για να σχηματίσουν διάφορες φόρμες.

Στην Αγγλία έχουν βρεθεί ίχνη γύρης από πυξάρι σε ξυλάνθρακα που χρονολογείται από το 2000 π.Χ. Το πρωτογενές πυξάρι εξαλείφθηκε εξολοκλήρου από την εποχή των παγετώνων. Οι Ρωμαίοι χρεώνονται την επαναφορά του πυξαριού στην Αγγλία. Από τότε, το πυξάρι έχει εγκλιματιστεί σε αρκετές περιοχές της Αγγλίας. 

Το ξύλο του πυξαριού χαίρει ιδιαίτερης εκτίμησης. Είναι σφιχτό, με απαλά "νερά" (κυματοειδείς αποχρώσεις), ανθεκτικό, ομοιόμορφο, έχει μεγάλη ελαστικότητα και όταν στεγνώσει παρουσιάζει ελάχιστη συρρίκνωση. Οι αρχαίοι Έλληνες και οι Ρωμαίοι το χρησιμοποιούσαν για να κατασκευάσουν όμορφες μπιζουτιέρες, χτένες, ξύλινα διακοσμητικά με ένθετες ψηφίδες (μαρκετερί), γλυπτά στολίδια, εργαλεία, πλακέτες, και αυλούς. Στην Αγγλία ήταν επιλεγόμενο ξύλο για την κατασκευή αργαλειών.

Στη Βόρεια Αμερική πιστεύεται ότι το πυξάρι φυτεύτηκε για πρώτη φορά σε μια φυτεία, στο νησί Long Island, το 1652. Υπάρχουν πολλές κλασικές φυτείες πυξαριού στους αποικιακούς κήπους.

Το πυξάρι ήταν και παραμένει το α και το ω στις εγκαταστάσεις των κήπων. Χρησιμοποιείται για να γεμίσει τα κενά διαστήματα των κήπων ή να οριοθετήσει χώρους, όπως τα μονοπάτια, τις περιοχές των πόρτων, τα παρτέρια, τους κήπους των τριανταφύλλων ή και στους πλεκτούς κήπους. Η κηπογλυπτική είναι μια άλλη χρήση για το πυξάρι. Οι διάφορες μορφές παίζουν διακοσμητικό ρόλο στους κήπους.

Στο μικροσκόπιο αμερικανικής ερευνητικής εταιρείας βρίσκεται το ελληνικό πυξάρι, καθώς θεωρείται ότι έχει διεγερτικές ιδιότητες κι ενδεχομένως να είναι ένα είδος… φυτικού βιάγκρα.

Kάτω από ειδική επεξεργασία (έχει τοξικότητα), τα συστατικά του ευρύτατα διαδεδομένου στην ορεινή Eλλάδα αειθαλούς θάμνου με τα σκληρά φύλλα και τα πολύ μικρά κιτρινωπά άνθη, που τα τελευταία χρόνια μπήκε στις αυλές ως καλλωπιστικό φυτό, έχει διαπιστωθεί ότι βοηθούν στην κυκλοφορία του αίματος και οι εκπρόσωποι της εταιρείας έχουν έρθει σε επαφή με εκπροσώπους του Bαλκανικού Bοτανικού Kήπου Kρουσσίων Kιλκίς (BBKK) όπου φιλοξενείται μεγάλο μέρος του γενετικού υλικού της ελληνικής χλωρίδας για να το αξιοποιήσουν.

Πηγή:
http://www.botany.com/buxus.html
http://www.boxwoodgarden.com/abriefhistory/
http://www.ekathimerini.com/4dcgi/news/ ell__6480150KathiLev&xml/&aspKath/ell.asp?fdate=02/06/2005