|
|
Καρύδας της θάλασσας, Coco de Mer (Lodoicea maldivica).
Φυτό, αρσενικό άνθος και καρπός
|
Καρύδα της θάλασσας - Coco de Mer - Lodoicea maldivica
Η καρύδα της θάλασσας, Coconut Sea ή Coco de Mer (Lodoicea maldivica) αποτελεί το μοναδικό μέλος του γένους Lodoicea. Είναι φοίνικας, ενδημικός των νησιών Praslin και Curieuse στις Σεϋχέλλες. Στο παρελθόν είχε βρεθεί επίσης στα μικρά νησάκια St Pierre, Chauve-Souris και Ile Ronde (Round Island), τα οποία βρίσκονται κοντά στο Praslin, αλλά τώρα έχει εξαφανιστεί από εκεί. Το όνομα του γένους, Lodoicea, προέρχεται από το Lodoicus, εκλατινισμένη μορφή του Louis, προς τιμήν του βασιλιά Λουδοβίκου XV της Γαλλίας.
Το καταπληκτικό Coco-de-mer (Lodoicea
maldivica) είναι ένας γίγαντας στον κόσμο των φυτών. Αυτός ο φοίνικας διαθέτει ένα από τα μεγαλύτερα φύλλα και έναν από τους μεγαλύτερους και βαρύτερους σπόρους συγκριτικά με κάθε άλλο φυτό στον κόσμο. Ο ψηλός λεπτός κορμός του μπορεί να ανέβει μέχρι και 34 μέτρα ύψος, σχηματίζοντας ένα στέμμα με το πλήθος των φύλλων του. Στα ώριμα φυτά,
τα φύλλα τους, σε σχήμα βεντάλιας, έχουν μήκος 7-10 μέτρα, οι λεπίδες των φύλλων φτάνουν τα 4,5 μέτρα πλάτος με κρόσσια να κρέμονται από τις άκρες τους. Επίσης, κρέμονται μαραμένα φύλλα κάτω από τη ζωντανή, υγιή πράσινη κορώνα.
Σε αντίθεση με άλλους φοίνικες των Σεϋχελλών, τα αρσενικά και θηλυκά άνθη του
coco-de-mer εμφανίζονται σε ξεχωριστά δέντρα (είναι δίοικο). Οι αρσενικοί ίουλοι μπορεί να φτάσουν μέχρι ένα μέτρο σε μήκος, κάτι που τους καθιστά ως τους μεγαλύτερους στον κόσμο. Αυτό ίσως αποτελεί το πιο διάσημο χαρακτηριστικό αυτού του φοίνικα, εκτός από τους τεράστιους σπόρους του.
O ώριμος καρπός έχει 40-50 εκατοστά διάμετρο, ζυγίζει 15-30 κιλά, και περιέχει το μεγαλύτερο σπόρο στο φυτικό βασίλειο.
Ο φοίνικας Coco-de-mer χρειάζεται 25 χρόνια για να φθάσει στην ωριμότητα και να αρχίσει να αποδίδει καρπούς.
Ο καρπός, χρειάζεται 6-7 χρόνια για να ωριμάσει και δύο επιπλέον χρόνια για να
βλαστήσει. Οι σπόροι έχουν συνήθως δύο λοβούς.
Το Coco de Mer είναι ένα από τα πιο γνωστά παγκοσμίως φυτά και κατέχει τρία βοτανικά ρεκόρ. Μέχρι στιγμής, έχει καταγραφεί ως ο μεγαλύτερος καρπός με βάρος 42 κιλά, με τους βαρύτερους ώριμους σπόρους βάρους έως 17.6 κιλά στον κόσμο και με τα μεγαλύτερα θηλυκά άνθη από οποιονδήποτε φοίνικα.
Το είδος καλλιεργείται ως καλλωπιστικό δέντρο σε πολλές τροπικές περιοχές, ενώ στα νησιά Mahe και Silhouette στις Σεϋχέλλες έχουν συσταθεί θυγατρικοί πληθυσμοί για να βοηθήσουν στη διατήρηση του είδους. Ο καρπός χρησιμοποιείται στην Αγιουρβέδια ιατρική, αλλά και στην παραδοσιακή κινέζικη ιατρική. Στα τρόφιμα βρίσκεται συνήθως ως ενισχυτικό γεύσης, όπως σε σούπες της νότιας κινέζικης κουζίνας, που αποκαλείται κουζίνα της περιοχής Canton. Ο καρπός του Coco de Mer είναι βρώσιμος, αλλά δεν είναι εμπορικώς διαθέσιμος λόγω της περιορισμένης κατανομής και της δυσκολίας στην καλλιέργεια του φυτού. Η σαν ζελέ σάρκα του Coco de Mer πίστευαν ότι έχει φαρμακευτικές ιδιότητες. Τα κενά κελύφη κόβονται και λαξεύονται για σκεύη και κύπελλα. Τα μεγαλύτερα σκαλίζονται για να γίνουν σκαμπό και βάσεις σε τραπεζάκι
Παλαιότερα το Coco de Mer ήταν γνωστό ως Καρύδα των Μαλδίβων. Το επιστημονικό όνομά του, Lodoicea maldivica, ξεκίνησε πριν από τον 18ο αιώνα, όταν οι Σεϋχέλλες ήταν ακατοίκητες.
Τότε η πραγματική προέλευση της καρύδας, ανακαλύφθηκε το 1768 από τον Dufresne.
Στους παρελθόντες αιώνες, οι καρύδες που έπεφταν από τα δέντρα και κατέληγαν στη θάλασσα, παρασύρονταν προς τα ανατολικά από τα επικρατούντα θαλάσσια ρεύματα. Τα κελύφη μπορούν να επιπλέουν μόνο μετά τη διαδικασία βλάστησης, όταν είναι κούφια. Με αυτόν τον τρόπο πολλές καρύδες παρασύρθηκαν προς τις Μαλδίβες, όπου είχαν συγκεντρωθεί στις παραλίες και εκτιμώνταν ως ένα σημαντικό εμπορικό και φαρμακευτικό είδος.
Αυτός ο γίγαντας του κόσμου των φυτών ήταν γνωστός στους ναυτικούς του Ινδικού Ωκεανού πολύ πριν ανακαλυφθεί η πραγματική πατρίδα του. Κατά τη διάρκεια των αιώνων, οι σπόροι αυτού του θρυλικού φοίνικα βρέθηκαν σε ερημικές παραλίες όπου ξεβράζονταν ή έπλεαν πάνω στα κύματα για να γίνουν γνωστές ως οι «καρύδες της θάλασσας», θεωρώντας ότι προέρχονται από κάποιο μυθικό φυτό του ωκεανού. Με την προβολή των δύο λοβών της μορφής του έδωσε αφορμή για πολλούς μύθους - συμπεριλαμβανομένης της πεποίθησης ότι κατείχε αφροδισιακές δυνάμεις.
Οι ναυτικοί που είδαν για πρώτη φορά τη διπλή καρύδα να επιπλέει στη θάλασσα
φαντάστηκαν ότι μοιάζει, εξωπραγματικά, με ασώματους γλουτούς γυναίκας. Αυτή η ιδιαίτερη όψη του αντικατοπτρίζεται σε ένα από τα αρχαϊκά βοτανικά ονόματα του φυτού, το Lodoicea callypige Comm. ex Ι. St.-Hil. Το Callipyge προέρχεται από
την ελληνική λέξη «καλλίπυγος» και σημαίνει «όμορφοι γλουτοί». Άλλες βοτανικές ονομασίες που χρησιμοποιούνταν στο παρελθόν είναι Lodoicea sechellarum Labill. και Lodoicea sonneratii
(Giseke) Baill. Το όνομα του γένους
προέρχεται από το Lodoicus, εκλατινισμένη μορφή
του Louis, προς τιμήν του βασιλιά Λουδοβίκου 15ου
της Γαλλίας.
Το 1602, ο Γάλλος Francois Pyrard, τυχοδιώκτης και κυβερνήτης του πλοίου με προορισμό πλεύσης την Ινδία, σίγουρα τα είχε φανταστεί όλα λίγο διαφορετικά. Όμως, όταν το πλοίο του, το Corbin, τον εγκατέλειψε στην ανοικτή θάλασσα, αναγκάστηκε να αναζητήσει καταφύγιο στις Μαλδίβες. Δυστυχώς, ο βασιλιάς εκεί δεν επέτρεψε στους ναυαγούς να φύγουν, για πέντε χρόνια.
Όταν ο Pyrard και το πλήρωμά του ήταν τελικά σε θέση να φύγουν, πήραν μαζί τους το μύθο του περίεργου φρούτου, πίσω στην Ευρώπη. Βρισκόταν συχνά στις παραλίες των νησιών. Δεν ήταν μόνο ένας γιγαντιαίος καρπός, αλλά είχε επίσης αξιοσημείωτο σχήμα, θυμίζοντας γυναικεία λεκάνη. Ο βασιλιάς απαίτησε ότι αυτά τα δελεαστικά ευρήματα πρέπει να του παραδοθούν άμεσα, και απείλησε ότι όσοι δεν συμμορφωθούν θα χάσουν ένα χέρι ή ακόμα και να θανατωθούν.
Το Coco de Mer είναι από καιρό αντικείμενο γοητείας. Ο Αψβούργος κυβερνήτης Rudolf II πλήρωσε βασιλικά λύτρα γι' αυτήν την φυσική σπανιότητα, ξοδεύοντας 4.000 φιορίνια για μία και μόνο καρύδα Με ανάλογο ποσό πληρώθηκε χρυσοχόος από την Πράγα για να την ενθυλακώσει έντεχνα σε χρυσό, φέρνοντας στο σπίτι μόλις 10 φιορίνια το μήνα.
Κατά τη διάρκεια επίσκεψης στις Σεϋχέλλες στα τέλη του 19ου αιώνα, ο Βρετανός Gen. Charles Gordon, πρώην κυβερνήτης και στρατηγός του Σουδάν, σκόνταψε πάνω στην ακόλουθη σκέψη: Ήταν πεπεισμένος ότι το Coco de Mer ήταν αναμφίβολα ο απαγορευμένος καρπός του βιβλικού Δέντρο της Γνώσης. Βασιζόμενος σε αυτό που πίστευε και την μυστηριώδη ομοιότητα του καρπού με "μηρούς και κοιλιά" γυναίκας, είπε ότι ήταν το μόνο πράγμα που θα μπορούσε να εξαπολύσει όλες τις επιθυμίες της σάρκας. Αν υπήρχε οποιαδήποτε δέντρο που θα μπορούσε να υποκινήσει την περιέργεια, ο ευαγγελικός Χριστιανός εξήγησε, θα ήταν αυτό.
Για αιώνες, οι κάτοικοι των Σεϋχελλών είχαν ένα ακμάζων εμπόριο καρύδας. Εξήχθησαν σε διάφορες μέρη, όπως Ινδία και Κίνα, όπου υποβλήθηκαν σε επεξεργασία για την παραγωγή φαρμάκων και αύξηση δύναμης. Τα τελευταία χρόνια, ωστόσο, η εξαγωγή τους έχει γίνει λίγο πιο περίπλοκη.
Ωστόσο, το φυτό αντιμετωπίζει σήμερα αρκετές απειλές: από την υπερβολική συλλογή, την εισβολή ξένων ειδών, καθώς και μια αύξηση της συχνότητας των πυρκαγιών, η οποία επιδεινώθηκε από την αλλαγή του κλίματος. Το εμπόριο των σπόρων ελέγχεται πλέον αυστηρά, αλλά η λαθροθηρία εξακολουθεί να αποτελεί πρόβλημα λόγω της υψηλής αξίας τους στην τουριστική αγορά. Παρά το γεγονός ότι προστατεύονται μέσα σε εθνικά πάρκα, ωστόσο, οι δύο εναπομείναντες πληθυσμοί απειλούνται από τη φωτιά και την καταπάτησή τους από χωροκατακτητικά φυτά.
Πηγή:
