Δακτυλίτιδα ( Digitalis purpurea).

Δακτυλίτιδα - Digitalis purpurea

Η Δακτυλίτιδα ( Digitalis purpurea), μοβ δακτυλίτιδα, foxglove ή lady's glove είναι ένα είδος ανθοφόρου φυτού της οικογένειας Plantaginaceae, ενδημικό και πολύ διαδεδομένο στο μεγαλύτερο μέρος της εύκρατης Ευρώπης. Εγκλιματισμένο επίσης σε αρκετές εύκρατες περιοχές και σε μέρη της βόρειας Αμερικής. Το φυτό είναι γνωστό ως η αρχική πηγή της διγοξίνης, ένα φάρμακιο για την καρδιά (digoxin που ονομάζεται επίσης digitalis ή digitalin).

Η Δακτυλίτιδα είναι ένα ποώδες διετές ή βραχύβιο πολυετές φυτό. Τα φύλλα είναι απλά, με σπειροειδή διάταξη, 10-35 εκ. μήκος και 5-12 εκ. πλάτος, και καλύπτονται με γκρι-λευκό χνούδι. Το φύλλωμα σχηματίζει σφιχτό ρόδακα στο επίπεδο του εδάφους κατά το πρώτο έτος.

Το ανθοφόρο στέλεχος αναπτύσσεται το δεύτερο έτος, συνήθως 1-2 μ. ψηλό, μερικές φορές και περισσότερο. Τα λουλούδια είναι διατεταγμένα σε μια επιδεικτική, τερματική, επιμήκη συστάδα, και κάθε λουλούδι είναι σωληνωτό και κρεμαστό. Τα λουλούδια είναι συνήθως μοβ, αλλά σε μερικά φυτά, ειδικά αυτά που καλλιεργούνται, μπορεί να είναι ροζ, τριανταφυλλί, κίτρινο ή λευκό. Το εσωτερικό τού σωλήνα των λουλουδιών είναι έντονα διάστικτο. Η περίοδος άνθισης είναι νωρίς το καλοκαίρι, μερικές φορές με πρόσθετους μίσχους λουλουδιών, που αναπτύσσονται αργότερα στη σεζόν. Το φυτό δέχεται συχνές επισκέψεις από μέλισσες, οι οποίες σκαρφαλώνουν μέσα στο σωλήνα των λουλουδιών για να δρέψουν το νέκταρ.

Ο καρπός είναι μια κάψουλα που σκίζει και ανοίγει κατά την ωρίμανση για να απελευθερώσει τους πολυάριθμους μικροσκοπικούς σπόρους, διαμέτρου 0.1-0.2 χιλιοστών.

Το φυτό είναι δημοφιλές θεματικό αντικείμενο στους κήπους, καθώς έχουν αναπτυχθεί πολλές νέες ποικιλίες και σε διάφορα χρώματα από το λευκό μέχρι το ροζ και το μοβ, όπως το «Dalmatian Purple». Οι καλλιεργούμενες ποικιλίες συχνά εμφανίζουν λουλούδια γύρω από τον κεντρικό σπίδακα, σε αντίθεση με την άγρια μορφή, όπου τα λουλούδια εμφανίζονται μόνο στη μία πλευρά. Το D. purpurea αναπτύσσεται εύκολα σε γλάστρες την άνοιξη από σπόρους ή έτοιμα φυτά.

Το λατινικό όνομα, digitalis προέρχεται από τη λέξη digitanus, που σημαίνει κάτι που μοιάζει με το σχήμα του δάχτυλου για να τοποθετήσετε το δάχτυλό σας μέσα. όπως η δαχτυλήθρα.

Η Ρωμαϊκή μυθολογία  συνδέει το λουλούδι με τη θεά Juno (Ήρα) που πήρε μαθήματα μαίας από τη θεά Flora, για να μείνει έγκυος, με παρθενογένεση. Η θεά Flora τοποθέτησε στον αντίχειρά της ένα λουλούδι foxglove και άγγιξε την θεά Juno στις άκρες του στήθους και στην κοιλιά της, έτσι έμεινε έγκυος στον Άρη, ο οποίος δεν είχε πατέρα.

Ανεξάρτητα από το όνομα ή το θρύλο του, το φυτό είναι εξαιρετικά δηλητηριώδες και στη σωστή δοσολογία έχει την ικανότητα να επηρεάζει σοβαρά τον καρδιακό ρυθμό ή ακόμα τη δυνατότητα πρόκλησης θανάτου. Τα φύλλα, τα λουλούδια και οι σπόροι μπορούν να αποβούν μοιραία αν καταποθούν, λόγω της παρουσίας της καρδιακής ντιτζιτοξίνης γλυκοσίδης (cardiac glycoside digitoxin), Τα συμπτώματα δηλητηρίασης από Digitalis περιλαμβάνουν χαμηλό ρυθμό παλμών, ναυτία, έμετο και ασυντόνιστες συστολές των διαφόρων τμημάτων της καρδιάς, που οδηγεί σε καρδιακή ανακοπή και τελικά σε θάνατο.

Παρόλο που το foxglove είναι πολύ επικίνδυνο αν χρησιμοποιηθεί κακόβουλα, έχει μακρά ιστορία φαρμακευτική χρήσης για προβλήματα καρδιάς και νεφρών, οίδημα και δηλητηρίαση από ακόνιτο. 

Εκχύλισμα από τα φύλλα χρησιμοποιείται ως φάρμακο για την καρδιακή ανεπάρκεια. Πρόκειται για την ίδια σύνθεση του 1785 που θεωρείται η αρχή της σύγχρονης θεραπείας. Πρωτοστάτης της κλινικής χρήσης της ήταν ο William Withering, που αναγνώρισε "μείωση πίεσης", αύξηση ροής ούρων και την αποτελεσματική επίδραση που είχε στην καρδιά. Σε αντίθεση με τις καθαρές φαρμακολογικές μορφές, τα εκχυλίσματα αυτού του φυτού δεν επέφεραν συχνά υπερτοξικότητα και δηλητηρίαση, επειδή προκαλούσαν ναυτία και έμετο μέσα σε λίγα λεπτά από την κατάποση, εμποδίζοντας τον ασθενή να καταναλώσει περισσότερο.

Ο θρύλος λέει ότι ο Βαν Γκογκ το χρησιμοποίησε για να θεραπεύσει την επιληψία του. Μία ενδιαφέρουσα εκδοχή στην ιστορική διαδρομή της digitalis είναι η σχέση της με τον Vincent Van Gogh. Πολλά έχουν γραφτεί για τα προβλήματα σωματικής και ψυχικής υγείας που είχε ο Βαν Γκογκ στη ζωή του και έχουν προταθεί πολυάριθμες θεωρήσεις. Μεταξύ αυτών των θεωρήσεων είναι η υποψία ότι υπέστη τοξικότητα από το digitalis (foxglove), η οποία οδήγησε στη συχνή χρήση του κίτρινου halos στους πίνακές του λόγω της ξανθοψίας. Προς επιβεβαίωση αυτής της υπόθεσης θεωρείται το γεγονός ότι όταν ο Vincent ζωγράφισε τον προσωπικό του γιατρό στο" Πορτραίτο του Γιατρού Gachet" που κρατούσε το φυτό digitalis.

Ένα παλιό ρητό για το digitalis λέει ότι "Μπορεί να ξυπνήσει τους νεκρούς και να σκοτώσει τους ζωντανούς.

Πηγή:
https://en.wikipedia.org/wiki/Digitalis_purpurea
https://theresagreen.me/2012/06/20/foxglove-fairytales-myths-medicine/
http://www.witchipedia.com/herb:foxglove
http://theconversation.com/weekly-dose-digoxin-the-heart-medicine
-that-may-have-given-us-van-goghs-starry-night-57980