Ημεροκαλλίς (Hemerocallis fulva)

Ημεροκαλλίς - Hemerocallis spp.

Αυτή η ομάδα αποτελείται από 15 είδη (με τα πολυάριθμα υβρίδια κάθε είδους) φυλλοβόλα ή αειθαλή, πολυετή φυτά γνωστά συνήθως με το όνομα Ημεροκαλλίς. Οι ημεροκαλλίδες ανήκουν στην οικογένεια Hemerocallidaceae. Τα λουλούδια που μοιάζουν με κρίνους (λίλιουμ) διαρκούν συνήθως μόνο μια ημέρα, όπως δηλώνει και το όνομά τους, αλλά ανθίζουν διαδοχικά για μία περίοδο δύο έως έξι εβδομάδων στη διάρκεια του καλοκαιριού. 

Η Ημεροκαλλίς είναι ενδημικό φυτό της Ιαπωνίας, άλλων ανατολικών χωρών και της νότιας Ευρώπης, ενώ μερικά είδη έχουν εγκλιματιστεί στη Βόρεια Αμερική. Οι ημεροκαλλίδες κυμαίνονται σε ύψος από τα κόμπακτ φυτά, με 30 ως 40 εκατοστά, μέχρι τα μεγάλα φυτά στο 1,5 μέτρο. Έχουν μακριά, λεπτά φύλλα, σε σχήμα αψίδας και μήκος 30 με 60 εκατοστά. Οι συστάδες των λουλουδιών τους βρίσκονται πάνω από τα φύλλα στους μακριούς μίσχους. Μερικά υβρίδια παράγουν μέχρι 50 οφθαλμούς σε κάθε ανθικό μίσχο. Τα λουλούδια στα διάφορα είδη έχουν χρώματα που κυμαίνονται σε έντονες αποχρώσεις του κίτρινου, του πορτοκαλί και του κόκκινου, με μεγαλύτερη ποικιλία χρωμάτων στα υβρίδια.

Έχουν αναπτυχθεί φυτά με άνθη σε χρώμα κρεμ, χρυσαφί, άλικο, ροζέ, βερικοκί (κιτρινορόδινο), μοβ, βιολετί και δαμασκηνί (βαθυκόκκινο), καθώς επίσης και δίχρωμους συνδυασμούς με ενωμένα ή ραβδωμένα πέταλα. Μερικά λουλούδια είναι αρωματικά και άλλα έχουν κυματιστά πέταλα. Υπάρχουν επίσης υβρίδια, τα οποία ανθίζουν επανειλημμένα καθ' όλη τη διάρκεια του καλοκαιριού - ανθίζουν νωρίς και έπειτα από ένα σύντομο διάστημα ανάπαυλας ανθίζουν πάλι, επαναλαμβάνοντας συνεχώς τη διαδικασία. 

Μπορούμε να σκεφτούμε την Ημεροκαλλίδα σαν σύγχρονο ή καινούριο λουλούδι, δεδομένου ότι δεν υπήρχε πριν από τη δεκαετία του '30 (1930), όταν η Arlow Burdette ξεκίνησε μια καινούρια εποχή στην έρευνα του λουλουδιού. Αυτό έφερε μια φυσική εξέλιξη στην ιστορία της Ημεροκαλλίδας και οδήγησε πολλούς επιστήμονες και ερασιτέχνες να ασχοληθούν με την υβριδοποίηση των λουλουδιών αυτών.

Η χρήση της ημεροκαλλίδας από τους αρχαίους Κινέζους ξεκίνησε πριν από την ανάπτυξη της γραπτής γλώσσας. Οι πρώτες αναφορές περιγράφουν τη χρήση των φυτών σαν τρόφιμο. Οι οφθαλμοί των λουλουδιών ήταν εύγευστοι, εύπεπτοι, και θρεπτικοί. Στην ιατρική, η ρίζα και η κορώνα βρέθηκε πως είναι καλό καταπραϋντικό του πόνου. Η χρησιμοποίηση της ημεροκαλλίδας στα τρόφιμα και την ιατρική έγινε μέρος της παράδοση για τους ανθρώπους στην Κίνα.

Σε μια περιοχή της Κίνας, η αρχική επίδραση των της ημεροκαλλίδας στους ανθρώπους ήταν συναισθηματικής φύσεως - σαν αντίδοτο για τη θλίψη. Το φωτεινό λουλούδι προσφέρει ευθυμία και ανάταση στο πνεύμα. Ένα βιβλίο της ιατρικής που συντάχθηκε στην δυναστεία των Sung Dynasty (περίπου το 1059 μ.Χ.) λέει ότι, "η ρίζα της ημεροκαλλίδας είναι δροσιστική και μη δηλητηριώδης. Είναι διουρητική και προτείνεται για τη θεραπεία της ακράτειας και της δυσουρίας. Ο χυμός που εξάγεται από τις φρέσκες ρίζες αφού κοπανιστεί χορηγείται εσωτερικά σε ασθενείς που πάσχουν από κίρρωση και ίκτερο. Επίσης συνιστούνται βρασμένοι τρυφεροί βλαστοί." Σε αυτήν την ίδια πραγματεία δίνεται μια ειδική η συνταγή για τον υψηλό πυρετό και την αιμορραγία.

Όλα σχεδόν τα μέρη του φυτού της Ημεροκαλλίδας τρώγονται. Τα φύλλα και οι τρυφεροί βλαστοί της μαγειρεύονται. Υποκατάστατο του σπαραγγιού ή του σέλινου. Ένα υπέροχο λαχανικό με γλυκιά γεύση, αν και συστήνεται η χρήση τους με προσοχή. Τα φύλλα πρέπει να φαγωθούν ενώ ακόμα είναι νεαρά, γιατί γίνονται γρήγορα ινώδη.

Τα λουλούδια μαγειρεύονται ή τρώγονται ωμά. Τα πέταλα είναι παχιά και τραγανά, κάνοντας την κατανάλωσή τους πολύ ευχάριστη όταν είναι ωμά, αφήνοντας μια ευχάριστη γλυκύτητα στο τέλος, που οφείλεται στο νέκταρ. Τα λουλούδια μπορούν επίσης να αποξηρανθούν και να χρησιμοποιηθούν ως πηκτικό στις σούπες κ.λπ. Σε αυτήν την περίπτωση, συλλέγονται όταν είναι κάπως μαραμένα και κλειστά. Μια πλούσια πηγή σιδήρου. Τα λουλούδια μερικών ποικιλιών που τρώγονται, πωλούνται στις αγορές της Ασίας σαν "χρυσές βελόνες".

Οι οφθαλμοί των λουλουδιών τρώγονται ωμοί ή μαγειρεμένοι. Με γεύση όπως του μπιζελιού. Μπορούν να αποξηρανθούν και να φαγωθούν σα λιχουδιά. Το αποξηραμένο λουλούδι περιέχει 9,3% πρωτεΐνη περίπου, 25% λιπαρά, 60% υδατάνθρακας (πλούσιο σε ζάχαρη), 0,9% τέφρα. Είναι πλούσιο σε βιταμίνη Α. Οι βολβοί τρώγονται ακατέργαστοι ή μαγειρευτοί. Με καρυδάτη γεύση. Οι νεαροί βολβοί είναι καλύτεροι, αν και το κεντρικό τμήμα των παλαιότερων βολβών είναι επίσης καλό.

Από την Κίνα η ημεροκαλλίς πέρασε στη Μικρά Ασία, όπου από 70 μ.Χ. ο Έλληνας βοτανολόγος Διοσκουρίδης αναφέρει σε ένα είδος που τώρα αποκαλούμε Hemerocallis Flava.. Αυτό το υπέροχο, αρωματικό είδος ημεροκαλλίδας καλλιεργείται ακόμα και βραβεύεται σε σημερινούς κήπους για τη μεγάλης διάρκείας ανθοφορία του, σε ανοικτό κίτρινο χρώμα, νωρίς την άνοιξη.

Το 1753 η Ημεροκαλλίς παίρνει το αποδεκτό όνομά της σαν γένος όταν ο μεγάλος Σουηδός φυσιοδίφης, Λινναίος, δημοσίευσε τα είδη του Planatarum. Εκείνη την περίοδο ταξινόμησε επίσης το Hemerocallis flava και Hemerocallis fulva στο ίδιο είδος.

Πολλά είδη Ημεροκαλλίς έχουν βρεθεί στην Κίνα και την Ιαπωνία. Σπάνια υπάρχουν στους σημερινούς κήπους, δεδομένου ότι τα νέα υβρίδια έχουν ξεπεράσει κατά πολύ την ομορφιά των πρώτων, αλλά ωστόσο είναι πολύτιμα, γιατί είναι οι πρόγονοι των όμορφων υβριδίων μας. Περισσότερες έρευνες στην Ασία για νέους κλώνους, θα μπορούσαν να αποδειχθούν πολύτιμες στους κτηνοτρόφους σήμερα.

Στις Ηνωμένες Πολιτείες και την Αγγλία έχουν γίνει μεγάλες προσπάθειες για βελτιώσεις στις Ημεροκαλλίδες τα τελευταία 75 χρόνια. Αρχικά τα μόνα χρώματα ήταν κίτρινο, πορτοκαλί, και καστανόξανθο κόκκινο, ενώ σήμερα έχουμε χρώματα που κυμαίνονται από σχεδόν-λευκό, παστέλ, κίτρινο, πορτοκαλί, ροζέ, ζωηρό κόκκινο, κρεμεζί, μοβ, σχεδόν πραγματικό μπλε και ονειρικές μίξεις. Η άγρια Ημεροκαλλίς είναι τώρα η σταχτοπούτα σε όλα της τα λαμπερά χρώματα και τις μορφές.

Πηγή:
http://www.botanyworld.com/hemerocallis.html
http://www.tesselaar.net.au/plantprofiles/daylilies.asp
http://www.pfaf.org/database/plants.php?Hemerocallis+fulva