Ροζ Λαπάτσο (Handroanthus impetiginosus). Ανθη.

Ροζ Λαπάτσο - Handroanthus impetiginosus

Το Handroanthus impetiginosus, το ροζ δέντρο ipê, ροζ λαπάτσο ή ροζ τρομπέτα, είναι ένα δέντρο της οικογένειας Bignoniaceae, που διανέμεται σε όλη τη Βόρεια, Κεντρική και Νότια Αμερική, από το βόρειο Μεξικό νότια έως τη βόρεια Αργεντινή. Μαζί με όλα τα άλλα είδη του γένους Handroanthus, είναι το εθνικό δέντρο της Παραγουάης.

Το είδος είναι ενδημικό στη βορειοανατολική Αργεντινή, τη Βολιβία, τη Βραζιλία, την Κολομβία, την Κόστα Ρίκα, το Ελ Σαλβαδόρ, τη Γαλλική Γουιάνα, τη Γουατεμάλα, την Ονδούρα, το κεντρικό και νότιο Μεξικό, τη Νικαράγουα, τον Παναμά, την Παραγουάη, το Περού, το Σουρινάμ και τη Βενεζουέλα, όπου φύεται στα φυλλοβόλα δάση καθώς και στα πλουβιακά (άφθονων βροχοπτώσεων) έως 1400 μ. περίπου υψόμετρο.

Το όνομα του γένους είναι ο συνδυασμός του ονόματος του Βραζιλιάνου βοτανολόγου Oswaldo Handro (1908-1986) και του ελληνικού όρου «άνθος» = λουλούδι. Η ονομασία τού είδους προέρχεται από το λατινικό “impetigo, inis” = impetigo (δερματική πάθηση), μάλιστα πίστευαν ότι το φυτό μπορεί να θεραπεύσει αυτή την ασθένεια.

Είναι ένα αρκετά μεγάλο φυλλοβόλο δέντρο, με κορμούς που μερικές φορές φτάνουν τα 80εκ σε πλάτος και τα 30μ σε ύψος. Συνήθως το ένα τρίτο αυτού τού ύψους είναι ο κορμός και τα δύο τρίτα είναι τα μακρύτερα κλαδιά του. Έχει μεγάλο, σφαιρικό, αλλά συχνά αραιό θόλο. Το δέντρο έχει αργό ρυθμό ανάπτυξης. Τα φύλλα είναι αντίθετα, με μίσχους μήκους 5 έως 7,5 εκ, ελλειπτικά και λογχοειδή, με ελαφρώς οδοντωτά περιθώρια και πτερωτή φλέβα. Τα φύλλα είναι παλαμικά σύνθετα με συνήθως 5 φυλλαράκια.

Ο φλοιός του είναι καφέ γκρίζος, σκληρός και ξεφλουδίζεται δύσκολα. Το ξύλο έχει όμορφο κιτρινωπό χρώμα, με ελάχιστους κόμπους και πολύ σκληρό και βαρύ (0,935 kg/dm³). Είναι πλούσιο σε τανίνες και επομένως πολύ ανθεκτικό στις καιρικές συνθήκες και τον ήλιο. Δεν είναι πολύ χρήσιμο για έπιπλα, καθώς είναι δύσκολο να δουλευτεί με το χέρι. Μπορεί να βρεθεί ως δοκός ή για άλλες δομικές χρήσεις σε εξωτερικούς χώρους.

Στο νότιο ημισφαίριο, το ροζ λαπάτσο ανθίζει μεταξύ Ιουλίου και Σεπτεμβρίου, πριν εμφανιστούν τα νέα φύλλα. Το λουλούδι είναι μεγάλο, σε σωληνοειδές σχήμα, η στεφάνη του είναι συχνά ροζ ή ματζέντα, αν και εξαιρετικά λευκό, με μήκος 5εκ περίπου. Υπάρχουν τέσσερις στήμονες και ένα σταμινόδιο (στήμονας που δεν παράγει γύρη).

Τα άνθη είναι εύκολα προσβάσιμα στους επικονιαστές. Μερικά κολίβρια - π.χ. μαύρο jacobin (Florisuga fusca) και μαύρο λαιμό μάνγκο (Anthracothorax nigricollis) - φαίνεται να τα προτιμούν έναντι των λουλουδιών άλλων ειδών Handroanthus, ενώ για άλλα όπως ο αστρολαιμός με λωρίδες (Heliomaster squamosus) μπορεί ακόμη και να είναι μια βασική πηγή τροφής.

Ο καρπός είναι κοριώδης, λείος, απαγωγός (ανοίγει αυθόρμητα όταν ωριμάσει), κάψουλα, κυλινδρικός, μήκους 25-40εκ και πλάτους 1,5-2εκ, που περιέχει αρκετούς επίπεδους φτερωτούς σπόρους, μήκους 2,5-5εκ και 1-1,5εκ πλάτος (συμπεριλαμβανομένων των φτερών), τα οποία διασκορπίζονται από τον άνεμο.

Το Handroanthus impetiginosus χρησιμοποιείται ως φυτό μελιού και φυτεύεται ευρέως ως καλλωπιστικό δέντρο σε κήπους, δημόσιες πλατείες και λεωφόρους λόγω της εντυπωσιακής και πολύχρωμης εμφάνισής του στην ανθοφορία. Γνωστό και δημοφιλές, είναι το εθνικό δέντρο της Παραγουάης. Φυτεύεται επίσης ως δέντρο του δρόμου σε πόλεις της Ινδίας, όπως στη Bengaluru.

Ο εσωτερικός φλοιός χρησιμοποιείται στην παραδοσιακή ιατρική. Αποξηραίνεται, τεμαχίζεται και στη συνέχεια βράζεται, δίνοντας ένα καφέ χρώματος και πικρό τσάι γνωστό ως lapacho ή taheebo. Η δυσάρεστη γεύση του εκχυλίσματος μειώνεται όταν λαμβάνεται σε μορφή χαπιού ή ως βάμμα. Ο φλοιός Lapacho χρησιμοποιείται συνήθως κατά την περίοδο της γρίπης και του κρυολογήματος και για την ανακούφιση του βήχα του καπνιστή. Υποστηρίζεται ότι λειτουργεί προάγοντας τους πνεύμονες να αποχρεμνίζουν και να απελευθερώνουν βαθιά ενσωματωμένη βλέννα και μολύνσεις κατά τις πρώτες τρεις έως δέκα ημέρες της θεραπείας.

Το εγκάρδιο περιέχει μια ναφθακινόνη που ονομάζεται λαπαχόλη - που δείχνει ότι έχει αντιβιοτικά και αντικαρκινικά αποτελέσματα. Η λαπαχόλη συναντάται συνήθως ως κίτρινη, ερεθιστική σκόνη από ξύλο. Χημικά, είναι παράγωγο της βιταμίνης Κ.  Αφού μελετήθηκε ως πιθανή θεραπεία για ορισμένους τύπους καρκίνου, θεωρείται πλέον πολύ τοξικό για χρήση).

Πολλοί ντόπιοι λαοί της Ν. Αμερικής έχουν εκτιμήσει το pau d'arco ως θεραπεία για όλα, χρησιμοποιώντας το για τη θεραπεία ενός ευρέος φάσματος καταστάσεων, όπως πληγές, πυρετοί, δυσεντερία, φλεγμονές του εντέρου και δαγκώματα φιδιών. Στη σύγχρονη βοτανολογία ο φλοιός χρησιμοποιείται εσωτερικά στη θεραπεία φλεγμονωδών ασθενειών, χρόνιων εκφυλιστικών ασθενειών, καρκίνων, όγκων, κύστεων, μυκητιασικών λοιμώξεων (ιδίως καντιντίασης), αφροδίσιων παθήσεων, ρευματικών παθήσεων, δερματικών προβλημάτων (ιδιαίτερα εκζέματος, έρπητα και ψώρα).

Χρησιμοποιείται επίσης, σε συνδυασμό με άλλα βότανα, για τον καθαρισμό των τοξινών, την επίλυση της συμφόρησης και την ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος. Το ξύλο συλλέγεται όπως απαιτείται και ξηραίνεται για μελλοντική χρήση

Η ξυλεία, γνωστή ως lapacho, εκτιμάται ιδιαίτερα. Πολύ ανθεκτικό και δυνατό ξύλο, έχει πολύ μεγάλη γκάμα χρήσεων, ειδικά για εφαρμογές σε εξωτερικούς χώρους. Χρησιμοποιείται για την κατασκευή επίπλων υψηλής ποιότητας, ντουλαπιών, βαριών κατασκευών, στρωτήρες σιδηροδρομικών γραμμών, γεφυρών, υδραυλικών έργων, βιομηχανικών δαπέδων, αναρτήσεις και στύλους, τορνευτικών, μουσικών οργάνων, λαβών εργαλείων, καπλαμά κ.λπ.
 

Πηγή:
https://en.wikipedia.org/wiki/Handroanthus_impetiginosus
https://pfaf.org/User/Plant.aspx?LatinName=Handroanthus+impetiginosus
https://www.monaconatureencyclopedia.com/handroanthus-impetiginosus/?lang=en