Κερίνθη (Cerinthe major var Purpurascens).

Κερίνθη - Cerinthe major

Το γένος Κερίνθη - Cerinthe είναι ένα ανεπαρκώς μελετημένο γένος νευρωτών φυτών στην οικογένεια Boraginaceae, γνωστό ως "honeyworts". Το γένος χαρακτηρίζεται από έναν κάλυκα που αποτελείται από ξέχωρα, όχι ενωμένα σέπαλα, μια σωληνοειδή κορώνα και το σχιζοκαρπικό καρπό που χωρίζεται σε δύο μέρη κατά την ωρίμανση, σε αντίθεση με τα περισσότερα μέλη της οικογένειας, όπου ο καρπός χωρίζεται σε τέσσερα τμήματα. Το γένος κατανέμεται στο τμήμα της Μεσογείου, από την Ιρανο-Τουρανική περιοχή στα ανατολικά μέχρι το Μαρόκο στα δυτικά.

Το φυτό Κερίνθη είναι γνωστό από την αρχαιότητα, με μια πρώιμη αναφορά από τον John Gerard στο The Herbal, που δημοσιεύθηκε το 1597, όπου περιγράφει την εμφάνισή του, τις συνήθειες ανάπτυξης, την ανθοφορία και αναφέρει ότι "όταν μασιούνται τα άνθη ή τα φύλλα έχουν γεύση κεριού, απ' όπου προέρχεται και το όνομά του". Ο Gerard δίνει μια λίστα και με άλλα ονόματα για το Cerinthe, από προηγούμενους συγγραφείς, μεταξύ των οποίων Avicenna "Auicen", Pliny the Elder, Conrad Gessner, Rembert Dodoens, Carolus Clusius και Matthias de l'Obel.

Το όνομα του γένους είναι συνδυασμός των ελληνικών λέξεων κερί / κηρός (= keri / keros or keeros) και άνθος (=anthos) "λουλούδι" - απ' όπου "wax flower ή "(bees)wax" κηρήθρα" - από την πεποίθηση ότι οι μέλισσες εξάγουν κερί από αυτά τα άνθη για να φτιάξουν τις κηρήθρες τους.

Το είδος, Cerinthe major, είναι ένα ποώδες φυτό ενδημικό σε απλωτά λιβάδια και χορτώδεις πεδιάδες στη λεκάνη της Μεσογείου, ειδικά στη νότια Ιταλία και την Ελλάδα. Αυτό το είδος είναι ένα ασυνήθιστο μέλος της οικογένειας Μποράντζα (Boraginaceae), επειδή δεν έχει τριχωτό φύλλωμα όπως έχουν τα περισσότερα μέλη της οικογένειας. Ταξινομείται ποικιλοτρόπως ως ανθεκτικό ετήσιο, ευαίσθητο αειθαλές πολυετές, ή μικρής διάρκειας, ημι ανθεκτικό πολυετές ή διετές. Ως μεσογειακό φυτό ακολουθεί τη φυσική συνήθεια να αναπτύσσεται το χειμώνα, να ανθίζει την άνοιξη, να σπορίζει και να πεθαίνει, και στη συνέχεια ο σπόρος να βλαστάνει το φθινόπωρο. Αλλά τυπικά καλλιεργείται ως ετήσιο καλοκαιρινό φυτό.

Αυτό το ασυνήθιστο λουλούδι έχει καλλιεργηθεί σε κήπους από τους μεσαιωνικούς χρόνους, αλλά δεν ήταν προεξέχον στους Βικτωριανούς ή Εδουαρδιανούς κήπους. Ακόμα και σήμερα δεν προσφέρεται συνήθως εμπορικά. Τα φυτά δεν είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακά από απόσταση. Τα γοητευτικά λουλούδια εκτιμούνται καλύτερα από κοντά, καθώς ο χρωματισμός είναι μάλλον αμυδρός. Η ποικιλία «Purpurascens» είναι ο συνηθέστερα διαθέσιμος τύπος και επιλέχθηκε για τον εντονότερο χρωματισμό του από το είδος.

Αυτό το φυτό έχει όμορφο φύλλωμα και πολύχρωμα βράκτια, πολύ μακρύτερα, που ξεπερνούν τα μικρά λουλούδια. Τα στρογγυλεμένα φύλλα, μερικώς ενωμένα γύρω από το στέλεχος (φύλλα που περικυκλώνουν το στέλεχος) είναι κάπως σαρκώδη, γκριζωπά (λεία, όχι τριχωτά) σε χρώμα ανοιχτό πράσινο-γκρι μέχρι μπλε. Αναδύονται σε στρογγυλά κλαδιά κατά μήκος διακλαδισμένων στελεχών. Τα νεαρά φύλλα είναι διακοσμημένα με λευκό μαρμάρινο, που εξασθενίζει με την ηλικία. Τα φύλλα παίρνουν ένα βαθύτερο μπλε χρώμα, καθώς μειώνονται οι νυχτερινές θερμοκρασίες προς το τέλος της σεζόν. Τα φυτά ποικίλλουν σημαντικά σε μέγεθος και μορφή ανάλογα με τις συνθήκες καλλιέργειάς τους. Σε πλήρη ήλιο και πλούσια εδάφη μπορούν να αναπτυχθούν αρκετά ψηλά (60-120 εκ.) ώστε να χρειάζονται πάσσαλο για να στηριχθούν όρθια. Σε ξηρότερο και λιγότερο γόνιμο έδαφος ή σε ελαφριά σκιά, τα φυτά τείνουν να είναι πιο συμπαγή, φτάνοντας μόνο περίπου τα 45-50 εκατοστά. Το φύλλωμα παραμένει σε καλή κατάσταση μέχρι το δυνατό ψύχος.

Τα σωληνοειδή λουλούδια παράγονται σε συστάδες δύο ή τριών που περιβάλλονται από μεγάλα, λικνιζόμενα βράκτια, σε σχήμα σχεδόν καρδιάς. Τα λουλούδια μήκους 2-3 εκατοστών παράγουν νέκταρ που μυρίζει μέλι, πιθανώς οδηγώντας στο κοινό όνομά του. Στην άγρια φύση, τα είδη ποικίλλουν σε μεγάλο βαθμό στο χρώμα, με λουλούδια που κυμαίνονται από κρέμα ή ανοιχτό κίτρινο έως κοκκινωπό λεβάντας ή μοβ και τα βράκτια κάπου κοντά σε θαμπό μπλε-πράσινο έως ζωντανό μπλε ή έντονο μοβ. Καθώς το φυτό ωριμάζει, τα βράκτια αλλάζουν από πράσινο σε μοβ έως μπλε. Στον κήπο, το χρώμα τους εξαρτάται από το φως που δέχεται το φυτό. Η ποικιλία 'Purpurascens' έχει πλούσια μωβ-μπλε λουλούδια που κρατούνται μέσα σε μπλε βράκτια. Τα λουλούδια είναι ελκυστικά για πολλούς τύπους μελισσών και κολιμπρί. Η αφαίρεση των νεκρών και μαραμένων λουλουδιών ενθαρρύνει τη συνεχή ανθοφορία. Αν επιθυμείτε να χρησιμοποιήσετε το honeywort ως κοπτόμενο λουλούδι, τα άκρα του στελέχους πρέπει είτε να καούν με φλόγα είτε να βυθίζονται σε ζεστό νερό.

Τα λουλούδια τελικά θα δώσουν μεγάλους στρογγυλεμένους μαύρους σπόρους με μια επίπεδη άκρη. Οι σπόροι σε ένα φυτό δεν ωριμάζουν ταυτόχρονα, αλλά συνεχίζουν να ωριμάζουν καθ 'όλη τη διάρκεια της σεζόν καθώς παράγονται. Διασκορπίζονται σε μεγάλη απόσταση από το μητρικό φυτό με το μηχανισμό της έκρηξης.

Καλλιεργείται ως διακοσμητικό σε ευρωπαϊκούς κήπους από τους μεσαιωνικούς χρόνους, αλλά δεν έχει γνωστές φαρμακευτικές χρήσεις. Σύμφωνα με το διάσημο βιβλίο του, «The Herbal», τα διακοσμητικά του χαρακτηριστικά έδωσαν στο Honeywort μια θέση στον κήπο του John Gerard, στα τέλη της δεκαετίας του 1500. Ο Gerard απολάμβανε το νέκταρ από τα μικρά λουλούδια και σημείωσε ότι τα φύλλα έχουν τη γεύση "φρέσκου κεριού" ή κηρήθρας. Έχασε όμως τη δημοφιλία που είχε τότε. Ποτέ δεν ήταν ένα παραδοσιακό φυτό μπορντούρας, γιατί δεν το αναφέρει κανένας κηπουρός της εποχής του Εδουάρδου ή της βικτοριανής περιόδου. Πράγματι, ο σπόρος δεν ήταν εμπορικά διαθέσιμος μέχρι την πρόσφατη επανεισαγωγή μιας καλής ποιότητας για επιλεγμένους ευρωπαϊκούς κήπους.

Πάνω από 2000 χρόνια πριν, ο Βιργίλιος περιέγραψε τη χρήση του φυτού ως μέσο προσέλκυσης ενός σμήνους μελισσών σε μια νέα κυψέλη: "Εδώ για να αφήσετε τη μυρωδιά του Honeywort, θρυμματίστε το βότανο σχηματίζοντας μικρές τούφες και κάντε έναν ελαφρύ μεταλλικό ήχο στο χώρο χτυπώντας τα κύμβαλα της θεάς Μητέρας. Θα απλωθεί ένα αρωματικό κάθισμα που με τον τρόπο του θα καθοδηγήσει το σμήνος να κινηθεί προς στο στενό, μυστικό πέρασμα που οδηγεί στο εσωτερικό της φωλιάς τους".

Αν και ήταν δημοφιλές στην Αναγέννηση - αρκετά για να υπάρχει αναφορά στο Culpeper - αυτό το τοπικό φυτό της περιοχής της Μεσογείου, στη συνέχεια σπάνια αναπτυσσόταν στη Δύση, μέχρι πριν από μερικές δεκαετίες. Προφανώς επειδή είναι ένα ταχέως αναπτυσσόμενο φυτό - μπορεί να αναπαραχθεί από σπόρους για ανθοφορία σε 10-12 εβδομάδες και να έχει δύο γενιές σε μια εποχή - και γι' αυτό θεωρείται παράσιτο (Mercury herb). Επειδή είναι τόσο αγαπητό από τις μέλισσες, ένα πολεμικό έντομο, θα ήταν καλό βότανο για να χρησιμοποιηθεί σε έργα που θέλετε να κερδίσετε αυτήν την εχθρική δύναμη ή να προσελκύσετε αμυντικούς δέκτες. Αυτό το μέλος της οικογένειας Borage είναι επίσης γνωστό ως φυτό της μπλε γαρίδας και ως μπλε κέρινο λουλούδι.

Πηγή:
https://en.wikipedia.org/wiki/Cerinthe
https://wimastergardener.org/article/honeywort-cerinthe-major/
http://www.maltawildplants.com/BORG/Cerinthe_major.php