Κλίβια (Clivia Miniata)

Κλίβια (Clivia miniata)

Το γένος Clivia ανήκει στην οικογένεια των Αμαρυλλιδών (Amaryllidaceae) και είναι ενδημικό της Νότιας Αφρικής. Η Κλίβια μινιάτα (Clivia miniata) είναι ενδημική σε τρεις περιοχές της νότιας Αφρικής, την  περιοχή KwaZulu στην επαρχία Natal, την Ανατολική Transvaal και την Swaziland. Ήταν γύρω στα 1800 με την προσοχή του κόσμου στραμμένη στην Κλίβια, όταν δείγματα στέλνονταν στην Αγγλία από το KwaZulu της επαρχίας Νατάλ.

Σήμερα άγριοι πληθυσμοί των ειδών απαντώνται σε σχετικά μικρούς θύλακες, συχνά σε μεγάλη απόσταση ο ένας από τον άλλο. Στην πραγματικότητα το γένος παρουσιάζει υποχώρηση καθώς τα δάση λιγοστεύουν εξαιτίας της ανάπτυξης. Οι αυξανόμενες απαιτήσεις για παραδοσιακή ιατρική (muti) έχουν θέση τις κλίβιες σε κίνδυνο εξαιτίας της υπερ-συλλογής, αλλά και της παράνομης συλλογής και μετακίνησης φυτών από τους ενθουσιώδεις του είδους.

Η Κλίβια πήρε το σημερινό της όνομα από τον Αγγλο βοτανολόγο John Lindley το 1854. Ο Lindley (1799-1865) ήταν ο πρώτος καθηγητής βοτανολογίας στο πανεπιστήμιο του Λονδίνου και ένας από τους πιο δραστήριους ταξινομητές κατά την διάρκεια του α΄ μισού του 19ου αιώνα. Έδωσε αυτό το όνομα στο φυτό προς τιμή της λαίδης Charlotte Florentina Clive, δούκισσα του Northumberland. Ηταν εγγονή του Robert Clive που βρήκε την αγγλική αυτοκρατορία στην Ινδία και ήταν ο πρώτος που καλλιέργησε και οδήγησε σε ανθοφορία το είδος, έξω από το φυσικό του περιβάλλον. Το όνομα ‘Miniata’ είναι ακυρολεξία, καθώς δεν σημαίνει μικρός, προέρχεται από το λατινικό minium (μίνιο), "κόκκινη οξείδωση των φύλλων". 

Κανένα λουλούδι  δεν εμφανίζει περισσότερη ομορφιά, με λιγότερη φροντίδα απ' ότι η κλίβια. Ενα υπέροχο φυτό εσωτερικού χώρου, εξαιτίας των λιγοστών απαιτήσεών του σε φωτισμό, υγρασία και λίπανση. Ευδοκιμεί σε ημισκιερό χώρο και είναι καλύτερα να διατηρεί την υγρασία του κατά την διάρκεια του καλοκαιριού με καλά αποστραγγιζόμενο χώμα, αν και αντέχει στην παρατεταμένη ξηρασία. Είναι όμορφη όλη τη διάρκεια του χρόνου και σχηματίζει τσαμπιά (πέτασους) από όμορφα λουλούδια σε σχήμα τρομπέτας, κάθε περίοδο ανθοφορίας μετά το τρίτο έτος της ηλικίας της. Δεν έχει ούτε βολβούς ούτε ριζώματα, αλλά διαθέτει άφθονα λεπτά σχοινιά-σαν ρίζες που της επιτρέπουν να αντέχει την προσπάθεια για επικράτηση, τον ανταγωνισμό, των ριζών. Γενικά η κλίβια χρειάζεται τουλάχιστον 3  χρόνια για ν' ανθίσει. Αυτό το φυτό είναι ιδανικό για γλάστρα και του αρέσει να πυκνώνει μέσα στη γλάστρα γι' αυτό αφήστε το αμεταφύτευτο για πολλά χρόνια.

Τα τρία πιο κοινά είδη που αναπτύσσονται κυρίως στους κήπους μας είναι C. cauleseens, C. gardenii and C. miniata. Ολα τα είδη της Κλίβιας είναι αειθαλή φυτά, με λογχοειδή φύλλα, λεπτές χυμώδεις ρίζες που είναι κατάλληλα εφοδιασμένες για αποθήκευση νερού, έχουν λουλούδια με φανταχτερά χρώματα και ελκυστικούς καρπούς σαν κεράσια. Είναι ευαίσθητες στο ηλιακό φως και καίγονται εύκολα. Αυτό το εξαίσιο πολυετές ευημερεί (ανθίζει) σε ξηρή σκιά. Τα σκούρα στιλπνά φύλλα του και οι δέσμες των καθαρά κίτρινων λουλουδιών, το κάνουν υπέροχο δείγμα σε σκούρο γυάλινο βάζο. Στα ψυχρότερα κλίματα, όταν κατεβαίνει η θερμοκρασία, είναι καλύτερα  να μετακινείται και να σκεπάζεται κατά την διάρκεια του χειμώνα. 

Στη Νότια Αφρική, οι μαύροι Αφρικανοί του Νατάλ είχαν για πολλούς αιώνες σε μεγάλη υπόληψη την κλίβια. Σύμφωνα με τον τοπικό μύθο, η κλίβια έχει ιδιαίτερες πνευματικές θεραπευτικές δυνάμεις. Όποτε οι χωρικοί είναι άρρωστοι, λουλούδι ή φύλλα κλίβιας τοποθετούνται δίπλα στο κρεβάτι του ασθενή. Στο πρόσφατο 'Old 'Blue Eyes', ο Frank Sinatra ήταν τόσο γοητευμένος από το θέαμα της ανθισμένης κλίβιας, ώστε είχε μια συλλογή τριών στρεμμάτων από αυτές στην κυριότητά του στην Καλιφόρνια. Στην Κίνα, η κλίβια είναι προστάτης της δύναμης και των κυβερνητικών τάξεων. Η ιδιοκτησία κλίβιας είναι σύμβολο εξουσίας και δύναμης. Πρόσφατα, όταν θάφτηκε η τέφρα του μακράς διάρκειας πρωθυπουργού Deng Xiao Ping, περιτριγυρίστηκε από φυτά και άνθη κλίβιας.

Είναι αξιομνημόνευτη η εξαιρετική σπανιότητα και η μεγάλη ελκυστικότητα της Clivia miniata ποικιλία 'citrina', με τα κίτρινα άνθη, που ανακαλύφθηκε στα δάση μεταξύ Eshowe in Zululand, Νότια Αφρική, το 1888. Πέρασαν πάνω από 100 χρόνια ώστε αυτή η σπάνια ποικιλία της Κλίβιας miniata να είναι διαθέσιμη σε σπόρο για παραγγελίες, μέσω του internet, στους κηπουρούς και τους φιλανθείς όλου του κόσμου.

Μεταξύ των μανιωδών φιλανθών ανά τον κόσμο, η κίτρινη ανθισμένη κλίβια έχει την ίδια αξία με κάποιο μαύρο τριαντάφυλλο ή τουλίπα, ιδιαίτερα εάν είναι έντονα κίτρινη. Αναφορές στο internet δηλώνουν ότι καθιερωμένα δείγματα της Κλίβιας miniata "Citrina", πρόσφατα άλλαξαν χέρια με αντίτιμο US$500 ανά φυτό. Ενώ η τιμή των μικρότερων δειγμάτων έχει πέσει σημαντικά, η τιμή των μεγαλύτερων δειγμάτων είναι ακόμα υψηλή.

Κάποτε μία κλίβια μινιάτα πωλήθηκε για 1600 δολάρια. Μία Αμερικάνικη εταιρία  παραγγελιών μέσω ταχυδρομείου πούλησε ανθισμένη κλίβια για 995 δολάρια. Από το ίδιο σημείο, κινέζικες κλίβιες έφθασαν να πωλούνται από 25 έως 100 δολάρια.