Το γένος Σπαθοδέα της οικογένειας των
Bignoniaceae, αποτελείται από ένα και μόνο είδος
ανθοφόρoυ φυτού. Το μοναδικό αυτό είδος είναι η Spathodea campanulata, γνωστή ως Δέντρο Συντριβάνι, "Αφρικανικό Τουλιπόδεντρο", Φωτιά του δάσους ή Φωτιά του Nandi. Είναι ένα δέντρο που φτάνει τα 7-25 μέτρα ύψος ενδημικό της τροπικής Αφρικής. Το δέντρο αυτό καλλιεργείται εκτενώς ως καλλωπιστικό σε περιοχές με τροπικό κλίμα. Ο λόγος είναι τα εντυπωσιακά κοκκινοπορτοκαλί ή βυσσινί (σπανιότερα κίτρινα
S.Lutea) κωδωνοειδή άνθη του. Ωστόσο πρόκειται για ένα είδος που έχει την ιδιότητα να εισβάλει και να εξαπλώνεται.
Το επιστημονικό όνομα του γένους προέρχεται από από την Αρχαία Ελληνική λέξη σπαθί και αναφέρεται στους σπαθωτούς του κάλυκες.
Το ξύλο του είναι πολύ μαλακό και εύθρυπτο. Ο κορμός του έχει ανοιχτό γκρι χρώμα και μοιάζει με στύλο.
Όταν είναι νεαρό, τα φύλλα του έχουν χάλκινο χρώμα, ενώ βαθύ γυαλιστερό πράσινο όταν ωριμάσει. Μεγάλες συστάδες βελούδινων
μπουμπουκιών υπάρχουν στις άκρες των κλαδιών.
Τα μπουμπούκια του σχηματίζουν συστάδες σε σφαιρικό σχήμα. Κάθε μπουμπούκι είναι καφετί, έχει σχήμα μπανάνας και είναι γεμάτο με νερό. Έτσι όταν ζουληχτεί είναι σαν ένα φυσικό νεροπίστολο.
Τα παιδιά συνηθίζουν να παίζουν με αυτά ξεζουμίζοντάς τα. Ο χυμός μερικές φορές αφήνει κίτρινους λεκέδες στα δάχτυλα και στα ρούχα. Τα ανοιχτά λουλούδια έχουν σχήμα φλιτζανιού και συγκρατούν το νερό της βροχής και την πάχνη κι είναι έτσι ελκυστικά για πολλά είδη πουλιών. Πρώτα ανθίζουν τα εξωτερικά μπουμπούκια και μετά τα εσωτερικά. Το δέντρο ανθίζει όλο το χρόνο και τα άνθη κρατάνε περίπου 3 μέρες.
Πολλοί σπόροι παράγονται
από κάθε άνθος (περίπου 500) και είναι μέσα σε περικάρπια 2 εκατοστών μήκους που σπάζουν και ανοίγουν όταν πέσουν από το δέντρο. Οι σπόροι είναι πολλοί μικροί με διαφανές χνούδι. Όταν το περικάρπιο ωριμάσει σχίζεται, αποκτά ξυλώδη μορφή και παίρνει σχήμα βάρκας. Τα παιδία τα χρησιμοποιούν για να κάνουν αγώνες με βαρκούλες τοποθετώντας τα σε ρυάκια.
Τα άνθη παράγουν νέκταρ για τα πουλιά τα οποία μπορεί και να επικονιάσουν το φυτό.
Στα Νεοτροπικά πάρκα και κήπους το νέκταρ τους είναι δημοφιλές σε πολλά είδη
κολίιμπρι. Τα κλαδιά του δέντρου είναι μαλακά και χρησιμοποιούνται από πολλά πουλιά για την κατασκευή της φωλιάς τους. Τα νεαρά φυτά αναπτύσσονται γρήγορα, το ίδιο και τα μεγαλύτερα δέντρα. Προτιμά το υγρό περιβάλλον και αναπτύσσεται καλύτερα σε τροπικές περιοχές χωρίς πολύ αέρα.
Βρίσκεται ανάμεσα στα πρώτα μεγάλα δέντρα που αποίκισαν
κατά μήκος του ισημερινού.
Εξαπλώνεται στη Χαβάη, στα Νησιά Φίτζι, στα Νησιά Γκουάμ, στα Νησιά Βανουάτου, στα Νησιά Κουκ και στη Σαμόα καθώς και σε διάφορες άλλες τροπικές περιοχές, σε μικρότερες συγκεντρώσεις.
Οι σπόροι είναι φαγώσιμοι, ωστόσο λέγεται
ότι κάποια ζώα έχουν πεθάνει από την κατανάλωση των σπόρων. Λέγεται πως Αφρικανοί κυνηγοί έβραζαν τους σπόρους για να εξάγουν απ' αυτούς δηλητήριο και να το βάλουν στα βέλη τους.
Τα μπουμπούκια περιέχουν ένα γλυκό υγρό που μοιάζει με νερό και θεωρείται τονωτικό.
Η ξυλεία των δέντρων αυτών είναι μαλακιά και λευκή και χρησιμοποιείται για ξυλεία. Στην πατρίδα τους, τη Δυτική Αφρική, η ξυλεία τους χρησιμοποιείται και για την κατασκευή ντραμς και σιδηρουργικών φυσερό. Έχει ρηχές ρίζες και τα κλαδιά του συνήθως σπάνε με τις καταιγίδες. Γι' αυτό και θεωρείται ακατάλληλο για δενδροφύτευση δρόμων.
Ο φλοιός και τα φύλλα χρησιμοποιούνται στην παραδοσιακή ιατρική στην Γκάνα. Ο φλοιός χρησιμοποιείται για την επούλωση πληγών και ειδικά για την αποθεραπεία εγκαυμάτων. Ο φλοιός και τα φύλλα έχουν ευρύ φάσμα αντιβακτηριακής δράσης και κατά της ελονοσίας επίσης. Τα υγρά οινοπνευματώδη αφεψήματα υπόσχονται θεραπεία από την ελονοσία. Το αφέψημα από το φλοιό των μίσχων εμφάνισε υπογλυκαιμική δράση σε ποντίκια. Ένα έγχυμα χρησιμοποιείται ως κλύσμα για την οσφυαλγία. Το έγχυμα των φύλλων χρησιμοποιείται για φλεγμονές του οροποιητικού.
Πηγή:
http://en.wikipedia.org/wiki/Spathodea_campanulata
http://www.naturia.per.sg/buloh/plants/african_tulip.htm
http://www.tropilab.com/spatodea-cam.html