Τριχοσανθές (Trichosanthes cucumerina) λουλούδι και καρπός

Τριχοσανθές - Trichosanthes cucumerina

Ένα ασυνήθιστο Ασιατικό νεροκολόκυθο είναι το snake gourd (Trichosanthes cucumerina). Το είδος αυτό καλλιεργείται σαν διακοσμητικό αλλά και για τροφή στην τροπική Ασία, αλλά όσο μεγαλώνει γίνεται αρκετά πικρό στη γεύση. Όπως το κοινό του όνομα δηλώνει (snake gourd = φίδι κολοκύθι) έχει μακρόστενο σχήμα. Φτάνει τα 2 μέτρα σε μήκος. Τα φανταχτερά, αρωματικά λουλούδια του έχουν λευκό χρώμα και εντυπωσιακά πέταλα που καταλήγουν σε λεπτές κλωστές.

Η οικογένεια των νεροκολοκύθων αποτελείται από 90 μεγάλα γένη που διαιρούνται σε 700 είδη εξαπλώμενα σε όλο τον κόσμο ιδιαίτερα σε τροπικές και υποτροπικές περιοχές. Το γένος Trichosanthes αποτελείται από 100 είδη, είναι ενδημικό της νότιας και ανατολικής Ασίας, της Αυστραλίας και των νησιών του δυτικού Ειρηνικού. Το είδος Trichosanthes cucumerina συναντάται άγριο στις περιοχές αυτές. Υπήρξε προφανώς καλλιεργήσιμο στα αρχαία χρόνια, στην Ινδία, και από κει προφανώς διάφορα είδη με μεγάλους και όχι τόσο πικρούς καρπούς μετανάστευσαν σε άλλες τροπικές περιοχές. Καλλιεργείται ακόμα σε πολλές χώρες της τροπικής Ασίας σαν λαχανικό μικρής όμως σημασίας. Όπως επίσης καλλιεργείται τοπικά σαν λαχανικό σε κήπους στην Αφρική, όπου έχει καταγραφεί σε πολλά κράτη και κατά πάσα πιθανότητα υπάρχει σε ακόμα περισσότερα. Μεγάλοι καλλιεργητές γύρω από μεγάλες πόλεις στην Ανατολική Αφρική καλλιεργούν περιστασιακά ποικιλίες του snake gourd εισαγόμενες από την Ινδία και τις εμπορεύονται με τους Ινδούς.

Το είδος  Trichosanthes cucumerina διακρίνεται σε 2 ποικιλίες: την άγρια ποικιλία (cucumerina) που προέρχεται από την Ινδία, τη Σρι Λάνκα και την Κίνα, από τη Νοτιοανατολική Ασία ως τη βόρεια Αυστραλία και την καλλιεργίσιμη ποικιλία (anguina Haines) με τους μακρόστενους καρπούς. Μόνο οι παραδοσιακές ποικιλίες του Trichosanthes cucumerina χρησιμοποιούνται στη Δυτική και Κεντρική Αφρική, λαμβάνοντας υπ' όψιν ότι βελτιωμένες ποικιλίες από την Ινδία καλλιεργούνται στην Ανατολική Αφρική.

Η ανθοφορία αρχίζει 5-6 εβδομάδες μετά την εμφάνιση των νεαρών βλαστών. Τα αρσενικά λουλούδια εμφανίζονται πρώτα και ακολουθούνται από τα θηλυκά 3 μέρες αργότερα. Τα άνθη ανοίγουν το βράδυ ή νωρίς το πρωί. Οι ανθήρες σχάζονται αρκετές ώρες πριν την άνθηση, τα στίγματα γίνονται δεκτικά λίγες ώρες πριν τη διαδικασία της άνθισης έως και λίγες ώρες μετά. Η επικονίαση επιτυγχάνεται με τη βοήθεια των εντόμων, όπως μέλισσες, σφήκες, μυρμήγκια, πεταλούδες και σκόρους. Τα φανταχτερά, αρωματικά λουλούδια έχουν λευκό χρώμα και εντυπωσιακά πέταλα που καταλήγουν σε λεπτές κλωστές. Είναι αρωματικά μόνο τη νύχτα.

Ο στενόμακρος και με μαλακή φλούδα καρπός του μπορεί να φτάσει τα 2 μέτρα μήκος και τα 10εκ πάχος. Είναι μαλακός, άγευστος κάπως κολλώδης και η σάρκα του θυμίζει λούφα και νεροκολοκύθα.

Ο νεαρός καρπός μαγειρεύεται. Μπορεί να καταναλωθεί και ως λαχανικό σαν φρέσκα φασόλια. Ο πολτός από την έντονα κόκκινη σάρκα που περιβάλλει τους ώριμους σπόρους αφαιρείται και χρησιμοποιείται στη μαγειρική με παρόμοιο τρόπο με τις ντομάτες. Είναι πιο δημοφιλές στην κουζίνα της Νοτίου Αφρικής και της Νοτιανατολικής Ασίας. Οι βλαστοί, οι κληματίδες και τα φύλλα τρώγονται επίσης σαν σαλάτα.

Το φυτό Trichosanthes cucumerina χρησιμοποιείται επίσης και σαν φάρμακο. Ο καρπός θεωρείται πως μπορεί να έχει ανθελμινθική, εμετική και καθαρτική δράση. Επίσης το εκχύλισμα των βλαστών είναι ήπιο καθαρτικό, ο χυμός των φύλων είναι εμετικός. Οι σπόροι λέγεται πως είναι δροσιστικοί. Ορισμένα πεπτίδια που υπάρχουν στο φυτό, στην Κίνα χρησιμοποιούνται για να προκαλέσουν εκτρώσεις.

Πηγή:
http://database.prota.org/PROTAhtml/Trichosanthes%20cucumerina_En.htm
http://en.wikipedia.org/wiki/Snake_gourd
http://www.pfaf.org/database/plants.php?Trichosanthes+cucumerina+anguina
http://waynesword.palomar.edu/ww0503.htm