|
|
Καζαμπανάνα
(Sicana odorifera). Φύλλα, άνθος και
καρπός.
|
Καζαμπανάνα - Sicana odorifera
Το Sicana odorifera (Cassabanana) είναι το μόνο είδος του γένους Sicana. Πρόκειται για ένα μεγάλο, φυλλώδες, αναρριχόμενο και πολυετές φυτό, ανήκει στην οικογένεια των
Κολοκυνθοειδών (Cucurbitaceae), ενδημικό στην τροπική περιοχή της νότιας Αμερικής. Καλλιεργείται ως καλλωπιστικό, αλλά και για τα γλυκά, βρώσιμα φρούτα του. Αγγλικά ονόματα του φυτού είναι cassabanana ή casbanan, Sikana και musk cucumber ή μυρωδάτο αγγούρι.
Αυτό το δέντρο, που μεγαλώνει όπως τα κλήματα, είναι πολυετές, ποώδες, γρήγορης ανάπτυξης και βαρύ, γι' αυτό απαιτεί υποστήριξη από ανθεκτική πέργκολα. Αναρριχάται σε ύψος 15 και πλέον μέτρα, αναπτύσσοντας 4 ξεχωριστούς έλικες, οι οποίοι είναι εξοπλισμένοι με κολλώδεις δίσκους που μπορούν να προσκολληθούν γερά και στην ομαλότερη επιφάνεια. Οι νεαροί βλαστοί είναι χνουδωτοί. Τα φύλλα είναι γκρι-τριχωτά,
στρογγυλευμένα σε σχήμα καρδιάς ή νεφρού, με 30 εκατοστά πλάτος, βαθιά χαραγμένα ως τη βάση σε 3 λοβωτά τμήματα, με κυματιστά ή οδοντωτά περιθώρια και με μίσχους από 4 μέχρι 12 εκατοστά μήκος.
Αρσενικά και θηλυκά άνθη
συνυπάρχουν στο ίδιο φυτό. Τα λουλούδια είναι λευκά ή κίτρινα, σε σχήμα υδρίας, με 5 λοβούς, μονήρη, και μήκους περίπου 2 εκατοστών το θηλυκό και 5 εκατοστών το αρσενικό.
Ο καρπός του φημίζεται για την έντονη, γλυκιά και ευχάριστη σαν πεπονιού οσμή του. Τα εντυπωσιακά φρούτα είναι ελλειψοειδή ή σχεδόν κυλινδρικά, μερικές φορές ελαφρώς κυρτά με μήκος 30 έως 60 εκατοστά και διάμετρο 7 έως 12 εκατοστά. Η φλούδα είναι σκληρή σε ποικίλα χρώματα όπως πορτοκαλο - κόκκινο, βυσσινί - καφετί, σκούρο μοβ με βιολετί ανταύγειες ή εντελώς κατάμαυρη, είναι λεία και γυαλιστερή όταν είναι ώριμο, με σφιχτή και χυμώδη σάρκα, κίτρινη ή πορτοκαλο - κίτρινη, σαν πεπονιού, τραγανή, πάχους 2 εκατοστών. Στην κεντρική κοιλότητα, υπάρχει μαλακότερος πολτός, ένας μαλακός, σαρκώδης πυρήνας και πολλοί επίπεδοι, οβάλ σπόροι, μήκους 16 χιλιοστών και πάχους 6 χιλιοστών ο καθένας, με απαλό καφέ περιθώριο και σκούρες καφέ λωρίδες, σφιχτοβαλμένα σε σειρές, που εκτείνονται σε ολόκληρο το μήκος του καρπού.
Είναι ένα νόστιμο φρούτο, που η γεύση του θυμίζει πεπόνι όταν είναι ώριμο, ενώ χρειάζεται υψηλές θερμοκρασίες για να ωριμάσει. Η γλυκιά, αρωματική, κίτρινη προς πορτοκαλί σάρκα τού ώριμου καρπού τρώγεται φρέσκια ή συντηρημένη.
Η ώριμη σάρκα κόβετε σε λεπτές φέτες και
τρώγεται ωμή, ιδιαίτερα το καλοκαίρι που
εκτιμάτε σαν δροσιστικό και αναζωογονητικό.
Ωστόσο, χρησιμοποιείται κυρίως στην
μαγειρική για την παρασκευή μαρμελάδας. Το
άγουρο φρούτο μαγειρεύεται ως λαχανικό σε
σούπες και βραστά.
Η cassabanana πιστεύεται ότι κατάγεται από τη Βραζιλία, αλλά έχει εξαπλωθεί σε όλη την τροπική Αμερική. Οι ιστορικοί έχουν αποδείξεις ότι καλλιεργούνταν στο Εκουαδόρ από την προ-ισπανική περίοδο. Αναφέρεται για πρώτη φορά από
Ευρωπαίους συγγραφείς το 1658, ως καλλιεργούμενη και δημοφιλής στο Περού. Καλλιεργείται κοντά στο επίπεδο της θάλασσας στην Κεντρική Αμερική, αλλά ο καρπός της μεταφέρεται στις αγορές, ακόμη και σε ορεινές περιοχές. Βενεζουελανοί και Βραζιλιάνοι έχουν εν μέρει το αμπέλι ως καλλωπιστικό, αλλά στην Κούβα, το Πουέρτο Ρίκο και το Μεξικό καλλιεργείται για την χρησιμότητα του καρπού.
Συχνά οι άνθρωποι κρατούν τους καρπούς στο σε διάφορα σημεία τους σπιτιού σαν αρωματικό και ιδιαίτερα μέσα στις ντουλάπες και τα συρτάρια με τα ρούχα, γιατί εκτός από το μακράς διαρκείας άρωμα,
πιστεύεται ότι απωθεί τα έντομα. Τοποθετείται επίσης στο ιερό των εκκλησιών κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Εβδομάδας.
Στο Πουέρτο Ρίκο, η σάρκα κόβεται και μουλιάζεται σε νερό με ζάχαρη όλη νύχτα σε θερμοκρασία δωματίου έτσι ώστε να υποστεί μια ελαφριά ζύμωση. Το ζουμί που προκύπτει πίνεται σε τακτικά διαστήματα για την καταπολέμηση του πονόλαιμου (σαν σιρόπι για τον βήχα) και με το
ίδιο σκοπό τρώγονται και μικρά κομμάτια της σάρκας. Θεωρείται επίσης ωφέλιμο να φορά κανείς
ταυτόχρονα ένα κολιέ με τους σπόρους του φυτού.
Το έχγυμα του φυτού καταναλώνεται στην Βραζιλία ως αντιπυρετικό, αντισκωληκικό, καθαρτικό και εμμηναγωγό. Τα φύλλα χρησιμοποιούνται για να θεραπεύσουν μητρορραγίες και αφροδίσια νοσήματα. Στο Γιουκατάν, ένα αφέψημα από φύλλα και άνθη (2 g in 180cc water) δίνεται
σαν καθαρτικό, εμμηναγωγό και αντισκωληκικό με την προειδοποίηση να μην γίνεται κατανάλωση δυνατότερου αφεψήματος γιατί οι σπόροι και τα άνθη περιέχουν σημαντική ποσότητα υαλουρονικού οξέος.
Η cassabanana καλλιεργείται από σπόρους ή μοσχεύματα. Η υψηλή θερμοκρασία κατά τη διάρκεια της καρποφορίας είναι αναγκαία για να εξασφαλιστεί τέλεια ωρίμανση. Οι Βραζιλιάνοι κατευθύνουν το φυτό να αναπτυχθεί σε άξονες όπως οι κληματαριές ή το φυτεύουν κοντά σε ένα δέντρο. Ωστόσο, αν η cassabanana αφεθεί να σκαρφαλώσει πολύ ψηλά, υπάρχει ο κίνδυνος να πνίξει και να σκοτώσει το δέντρο. Σε περιοχές με ήπιο κλίμα μπορεί να καλλιεργηθεί ως ετήσιο φυτό, αλλά υπάρχει πιθανότητα να μην ανθίσει ούτε να καρπίσει. Χρειάζεται αποστραγγιζόμενο χώμα για να έχει καλή ανάπτυξη και ανταποκρίνεται θετικά σε όξινο μίγμα από άμμο (ή περλίτη) και εμπλουτισμένη κομπόστ.
Πηγή:
http://en.wikipedia.org/wiki/Sicana_odorifera
https://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/cassabanana.html
