Σπαρμάννια (Sparrmannia africana).

Σπαρμάννια - Sparrmannia africana

Η Sparrmannia africana (Αφρικανική κάνναβη, φιλύρα της Αφρικής) είναι ένα είδος ανθοφόρου φυτού στην οικογένεια Malvaceae, που προέρχεται από ανοικτές δασικές εκτάσεις στην Αφρική, τη Νότια Αφρική και τη Μαδαγασκάρη. Είναι ένα από τα επτά είδη του γένους Sparrmannia. Το γένος πήρε το όνομα του από τον Anders Sparrman.

Η Sparrmannia africana είναι ένας μεγάλος, πολύ διακλαδιζόμενος, αειθαλής θάμνος ή δέντρο με σφαιρικό σχήμα, συνήθως ύψους μέχρι 4 μ. περίπου, αλλά μπορεί να φτάσει έως και τα 8 μ. Τα κλαδιά είναι μαλακά και τα νεαρά κλαδιά καλύπτονται από σκληρό αγκαθωτό χνούδι. Τα φύλλα είναι μεγάλα, με διαστάσεις 270 x 210 χιλιοστά ή περισσότερο, σε σχήμα καρδιάς, με 3, 5, 7 ή 9 φλέβες που ξεκινούν από τη βάση του φύλλου. Το περίγραμμα είναι οδοντωτό. Τα φύλλα συχνά έχουν 3, 5, 7 ή 9 λοβούς, αλλά όσα βρίσκονται κοντά στην ταξιανθία είναι συνήθως πλήρη (χωρίς λοβούς). Τα φύλλα έχουν απαλή υφή, καλυμμένα από κοντό, αγκαθωτό χνούδι και στις δύο πλευρές. Αυτό μπορεί να προκαλέσει δυσφορία σε κάποιους ανθρώπους.

Τα λουλούδια είναι λευκά με μια μάζα από στήμονες στο κέντρο, χρώματος κίτρινου και κόκκινου-μοβ. Εμφανίζονται επάνω σε 10-20 ανθικούς πέτασους προς τα άκρα των κλαδιών. Τα μπουμπούκια είναι λευκά ή λευκο-πράσινα με γυρτό μίσχο. Η εξωτερική επιφάνεια σε σέπαλα και μίσχους καλύπτεται από κοντό χνούδι. Καθώς το λουλούδι ανοίγει, ο μίσχος ανυψώνεται μέχρι περίπου 45° και απελευθερώνονται τα λευκά πέταλα που ανοίγουν σε μεγάλο πλάτος και στη συνέχεια αναδιπλώνονται πλήρως προς τα πίσω, εκθέτοντας την κεντρική μάζα των στημόνων. Όταν εξαντληθούν, τα πέταλα και τα σέπαλα κλείνουν ξανά και τώρα ο μίσχος στέκεται ορθός προς τα πάνω.

Ένα μεγάλο μέρος της προσέλκυσης αυτού του λουλουδιού οφείλεται στη συστάδα από τους έντονα διχρωματικούς στήμονες. Πολλοί ελεύθεροι στήμονες σχηματίζονται στην κεντρική μάζα αλλά δεν είναι όλοι γόνιμοι. Οι εξωτερικοί στήμονες είναι κίτρινοι με πορφυρές άκρες και είναι στείροι, ενώ οι εσωτερικοί, χρωματισμένοι σε κοκκινωπό-μοβ με πορφυρές άκρες, είναι γόνιμοι. Τα νημάτια έχουν μήκος περίπου 10 χιλ. και είναι μονόμορφα στο άνω μισό, πράγμα που σημαίνει ότι συρρικνώνονται κανονικά με αποτέλεσμα κόμπους ή εξογκώματα, όπως ένα κορδόνι με χάντρες ή ένα σχοινί με κόμπους. Είναι επίσης ευαίσθητα στο άγγιγμα. Η άνθηση προκύπτει από τα μέσα του χειμώνα μέχρι τις αρχές του καλοκαιριού (Ιούνιο έως Νοέμβριο). Όπως συμβαίνει και με πολλά φυτά από το νότιο ημισφαίριο, τα βιβλία λένε ότι η προτίμησή τους είναι να ανθίζουν κατά τους χειμερινούς μήνες, αλλά εάν συμβεί αυτό το ευτυχές γεγονός, η ανθοφορία θα συνεχιστεί σχεδόν καθ 'όλη τη διάρκεια των καλοκαιρινών μηνών. 

Ο καρπός είναι μια στρογγυλή κάψουλα με διάμετρο περίπου 20 χιλ., καλυμμένη με αιχμηρό χνούδι, που διασπάται όταν είναι ώριμη (αποφλοιωμένη) για να απελευθερώσει καφέ σπόρους, διαστάσεων 3 x 2 χιλ., που καλύπτονται από λεπτή ζαρωμένη επίστρωση.

Το γένος Sparrmannia ονομάστηκε προς τιμήν του Anders Sparrmann (1748-1820) (μερικές φορές αποκαλείται ως Άντριου ή Ανδρέας), Σουηδού βοτανολόγου και γιατρού, μαθητή του Linnaeus. Ήταν ο χειρουργός στο πλοίου του Capt. Ekeberg που τον έφερε στο Κέιπ Τάουν το 1772. Συνόδευσε τον Capt. Cook στο δεύτερο μεγάλο ταξίδι του, 1772-75, επέστρεψε στο Κέιπ Τάουν το 1775 και έκανε ένα ταξίδι στο εσωτερικό της Νότιας Αφρικής - ταξιδεύοντας μέχρι την περιοχή Somerset East στο Ανατολικό Ακρωτήριο, απ' όπου πρέπει να είχε συλλέξει αυτό το είδος - επιστρέφοντας στη Σουηδία το 1776.

Τα είδη Sparrmannia είναι γνωστά για την ανακλαστική αντίδρασή τους, τις γρήγορες κινήσεις που γίνονται από τους στήμονες, όταν τους αγγίζουν. Αυτή η προσαρμογή συμβάλλει στην αποτελεσματικότερη επικονίαση. Οι στήμονες είναι ευαίσθητοι στην αφή. Όταν ένα δάκτυλο ή ένα έντομο ακουμπήσει ή τριφτεί στο λουλούδι, η μάζα των στημόνων εκτοξεύεται ακόμα περισσότερο, όπως φουσκώνει μια τριχωτή κάμπια όταν απειλείται. Ο επιστημονικός όρος για αυτό είναι haptonasty. Σε αυτή την περίπτωση πιστεύεται ότι η κίνηση βοηθά στην επικονίαση με την ώθηση της γύρης προς το σώμα του επισκέπτη.

Με ελάχιστη θερμοκρασία τους 7°C, το S. africana καλλιεργείται ως φυτό εσωτερικού χώρου στις εύκρατες περιοχές. Είναι ένα δημοφιλές φυτό στην Ευρώπη, όπου είναι γνωστό ως Αφρικανική κάνναβη. Δεν συνδέεται στενά με την αυθεντική κάνναβη, κλωστική ή μαριχουάνα.

Πηγή:
https://en.wikipedia.org/wiki/Sparrmannia_africana
http://pza.sanbi.org/sparrmannia-africana