Ασημένιο κλήμα (Actinidia polygama). Φύλλα και καρποί.

Ασημένιο κλήμα - Actinidia polygama

Το Actinidia polygama (γνωστό και ως silver vine, matatabi και cat powder) είναι ένα είδος ακτινιδίου (kiwifruit) της οικογένειας Actinidiaceae. Αναπτύσσεται στις ορεινές περιοχές της Κορέας, της Ιαπωνίας και της Κίνας σε υψόμετρα μεταξύ 500 και 1.900 μέτρων.

Το Actinidia polygama είναι ένας φυλλοβόλο αναρριχητικό φυτό που μεγαλώνει στα 6 μέτρα. Ανθίζει από τον Ιούνιο έως τον Ιούλιο και οι σπόροι ωριμάζουν από τον Οκτώβριο έως τον Νοέμβριο. Το είδος είναι δίοικο (τα μεμονωμένα λουλούδια είναι είτε αρσενικά είτε θηλυκά, αλλά μόνο ένα φύλο βρίσκεται σε οποιοδήποτε φυτό, επομένως πρέπει να καλλιεργηθούν τόσο αρσενικά όσο και θηλυκά φυτά εάν απαιτείται σπόρος). Επικονιάζεται από μέλισσες, έντομα. Το φυτό δεν είναι αυτογόνιμο.

Το Actinidia polygama μπορεί να φτάσει έως και 5-6 μέτρα σε ύψος κατά την ωρίμανση. Είναι φυλλοβόλο, αναρριχόμενο και αντέχει θερμοκρασίες έως -30°C (−22°F). Τα φύλλα του μίσχου έχουν ασημί και λευκό χρώμα και 6–13 εκατοστά μήκος και 4–9 εκατοστά πλάτος. Αυτά τα πολύχρωμα σημάδια κάνουν το φυτό αναγνωρίσιμο από μακριά, μέχρι την εποχή της ανθοφορίας που τα φύλλα γίνονται εντελώς πράσινα.

Η περίοδος ανθοφορίας διαρκεί από τα τέλη Ιουνίου έως τις αρχές Ιουλίου, κατά την οποία το φυτό φέρει λευκά άνθη διαμέτρου περίπου 2,5 εκατοστών. Η διάρκεια ζωής ενός μεμονωμένου λουλουδιού είναι 2-3 ημέρες. Το ίδιο διάστημα, το φυτό αρχίζει να αναπτύσσει καρπούς μικρούς, κίτρινους έως κιτρινοκόκκινους, αυγόμορφους, σαρκώδεις και πολύσπορους, που ωριμάζουν από τον Σεπτέμβριο έως τον Οκτώβριο. Ο καρπός έχει περίπου 1,5 εκατοστά πλάτος και 3-4 εκατοστά μήκος. Το εσωτερικό τού φρούτου μοιάζει με το κοινό ακτινίδιο, αλλά έχει πορτοκαλί χρώμα και όχι πράσινο.

Οι ωοειδείς καρποί είναι άτριχοι, όταν είναι πλήρως ώριμοι. Είναι βρώσιμοι ωμοί ή μαγειρεμένοι. Περιέχουν μια σειρά από μικρούς σπόρους, αλλά αυτοί τρώγονται εύκολα μαζί με τον καρπό. Ο καρπός δεν είναι πολύ γευστικός, τρώγεται παστός. Ορισμένες ποικιλίες έχουν ωραία αρωματικά φρούτα. Ο καρπός περιέχει έως και 5 φορές περισσότερη βιταμίνη C. από τη μαύρη σταφίδα. Τα φρούτα  μπορούν να αλατιστούν και να καταναλωθούν ωμά, τηγανητά σε λάδι, να προστεθούν στο ρύζι ή να αναμειχθούν με σουσάμι και μαγιονέζα στις σαλάτες. Ο καρπός μπορεί επίσης να ζυμωθεί για να παρασκευαστεί Matatabi sake και miso, να ζυμωθεί σε κρασί φρούτων ή να εξαχθεί χυμός.

Τα φύλλα, τα μπουμπούκια και οι μίσχοι μπορούν επίσης να αλεσθούν σε σκόνη ή να κοπούν, να βράσουν στον ατμό και να γίνουν τσάι. Η προσθήκη μέντας ή ζάχαρης μπορεί να δώσει παραλλαγές στο τσάι.

Το Actinidia polygama χρησιμοποιείται για τα φαρμακευτικά του οφέλη εδώ και αιώνες. Στην Κίνα, το ασημένιο αμπέλι έχει χρήση ως προληπτικό βοήθημα για την υγεία και εξακολουθεί να χρησιμοποιείται συνήθως ως εναλλακτική θεραπεία για την υπέρταση και τον αρθριτικό πόνο. Επίσης διερευνήθηκε για πιθανή πρόκληση απόπτωσης στην in vitro προμυελοκυτταρική λευχαιμία. Στην παραδοσιακή κινεζική και ιαπωνική ιατρική, έχει χρησιμοποιηθεί για ένα ευρύ φάσμα προβλημάτων υγείας:

Στον κορεατικό βουδισμό, το ασημένιο κλήμα εμποτιζόταν σε παραδοσιακές κορεάτικες σάλτσες. Χρησιμοποιήθηκε για διούρηση, ανακούφιση από τον πόνο, υπέρταση, προβλήματα στα γεννητικά όργανα και βρογχίτιδα.

Στην αρχαιότητα, οι ταξιδιώτες στην Ιαπωνία χρησιμοποιούσαν τον καρπό τής ασημένιας αμπέλου για να ανακτήσουν ενέργεια.

Η πολυγαμόλη, η οποία παρασκευάζεται από τα φρούτα, χρησιμοποιείται ως τονωτικό της καρδιάς. Ένα ξηρό αφέψημα χρησιμοποιείται για τη θεραπεία των κολικών και των ρευματισμών.

Τα φύλλα του έχουν επίσης υψηλή περιεκτικότητα σε φλαβονοειδή, τερπενοειδή, σαπωνίνες, βήτα-καροτίνη, βιταμίνη C και βιταμίνη Ε.

Το άλεσμα των φύλλων και των στελεχών σε χοντρό τρίμμα, από αυτό που χρειάζεται για το τσάι, δημιουργεί το χόρτο Matatabi, το οποίο χρησιμοποιείται ως άλατα μπάνιου.

Το αμπέλι χρησιμοποιείται ως υλικό για λαϊκές χειροτεχνίες και ο χυμός συλλέγεται για την παρασκευή λοσιόν.

Τα φύλλα είναι παραισθησιογόνα και ηρεμιστικά. Όταν καταναλώνονται σε μεγάλες ποσότητες τα φύλλα μπορεί να έχουν ένα ήπιο παραισθησιακό αποτέλεσμα. 

Τα φύλλα περιέχουν ουσίες που τα κάνουν πολύ ελκυστικά για τα αιλουροειδή και για αυτό το λόγο είναι ιδιαίτερα χρήσιμα ως ηρεμιστικό για λιοντάρια κλπ στους ζωολογικούς κήπους.

Το ασημένιο κλήμα είναι γνωστό εδώ και καιρό ότι προκαλεί ευφορία στις γάτες. Η αντίδραση στο silver vine είναι παρόμοια με την αντίδραση στο catnip (νεπέτα), αλλά φαίνεται να είναι πιο έντονη. Το Silver vine είναι μια εναλλακτική λύση στο catnip, και πολλές γάτες που δεν αντιδρούν στο catnip θα ανταποκριθούν θετικά στη σκόνη της ασημένιας αμπέλου που παρασκευάζεται από χολήδες αποξηραμένων φρούτων. Τυπικές συμπεριφορές περιλαμβάνουν κύλιση, τρίψιμο στο πηγούνι και στα μάγουλα, το σάλιο και το γλείψιμο. Το αποτέλεσμα διαρκεί συνήθως μεταξύ 5 και 30 λεπτών, αλλά στη συνέχεια οι γάτες παρουσιάζουν μια ανθεκτική περίοδο που διαρκεί περίπου μία ώρα κατά τη διάρκεια της οποίας δεν ανταποκρίνονται σε περαιτέρω δοσολογία.

Μια μελέτη που δημοσιεύθηκε τον Ιανουάριο του 2021 υποδηλώνει ότι τα αιλουροειδή έλκονται ειδικά από τα ιριδοειδή νεπεταλακτόλη και νεπεταλακτόνη, που υπάρχουν στο silver vine και στο catnip, αντίστοιχα. Οι ενώσεις βρέθηκαν να απωθούν τα κουνούπια και υποτίθεται ότι το τρίψιμο στα φυτά παρέχει στις γάτες ένα χημικό κάλυμμα που τις προστατεύει από τα τσιμπήματα των κουνουπιών.
 

Πηγή:
https://en.wikipedia.org/wiki/Actinidia_polygama
https://pfaf.org/user/Plant.aspx?LatinName=Actinidia+polygama