|
|
Σγουρή
φουντουκιά - Corylus avellana Contorta
|
Σγουρή
φουντουκιά - Corylus avellana Contorta
Το
γένος Corylus περιλαμβάνει περίπου 10 είδη
ανθεκτικών φυλλοβόλων μεγάλων θάμνων
και μικρών δέντρων από τις θερμές
περιοχές του Βορείου ημισφαιρίου. Τα
φυτά αυτά είναι γνωστά σαν Λεπτοκαρυές
ή Φουντουκιές. Πολλές ποικιλίες
καλλιεργούνται για τους εδώδιμους
καρπούς τους, ενώ άλλες καλλιεργούνται
σαν διακοσμητικά φυτά. Τα πιο σημαντικά
είδη φουντουκιάς που καλλιεργούνται
για τους καρπούς τους προέρχονται από
υβρίδια και ποικιλίες των C. avellana και C.
maxima.
Το φυτό Corylus avellana (Ευρωπαϊκή Λεπτοκαρυά)
είναι ένας μεγάλος θάμνος ή ένα μικρό
πολύκλωνο δέντρο. Το φυτό Corylus maxima var. Purpurea
(Πορφυρή Λεπτοκαρυά) είναι ένας μεγάλος
σφαιρικός θάμνος με πορφυρό φύλλωμα.
Ενώ
οι καρποί της C. avellana είναι μικροί και
σφαιρικοί, οι καρποί του είδους Corylus maxima
είναι μεγαλύτεροι και πρωιμότεροι. Το
είδος Corylus maxima είναι ενδημικό στα
Βαλκάνια. Οι καρποί του παραδοσιακά
συλλέγονται στις 22 Αυγούστου στην
γιορτή του Saint Philibert και από εκεί
προέρχεται και η ευρωπαϊκή ονομασία
του φουντουκιού filbert.
Από
τα 10 είδη φουντουκιάς που εξαπλώνονται
στο βόρειο ημισφαίριο η
αγριοφουντουκιά (Corylus colurna) ή Τουρκική
Φουντουκιά είναι το μόνο είδος του
γένους που είναι πραγματικό δέντρο.
Αυτό το δέντρο έχει ρωγμώδη φελλώδη,
κορμό που καταλήγει σε πυραμιδοειδή
κορυφή και συχνά φυτεύεται για το
χαρακτηριστικό του σχήμα.
Ο
πολλαπλασιασμός σε όλα τα είδη
φουντουκιάς μπορεί να γίνει με σπόρους,
μοσχεύματα, παραφυάδες και εμβόλια. Οι
φουντουκιές αναπτύσσονται το ίδιο καλά
σε ηλιόλουστες ή σκιερές περιοχές και
είναι ανθεκτικές σε όξινα εδάφη. Ζουν 15
-20 χρόνια.
Τα
φουντούκια είναι γνωστό ότι τρώγονται.
Είναι πλούσια σε λιπαρά έλαια και
βιταμίνες. Ανάλογα με το βάρος τους
περιέχουν 50% περισσότερες πρωτεΐνες, 7
φορές περισσότερα λίπη και 5 φορές
περισσότερους υδατάνθρακες από ένα
αυγό κότας. Το φουντουκέλαιο, έχει
πολλές χρήσεις και χρησιμοποιείται
στην μαγειρική, στο τηγάνισμα και στις
σαλάτες, αλλά για την παρασκευή
λαδομπογιάς. Χρησιμοποιείται επίσης
σαν λιπαντικό μηχανών, και στην
παρασκευή αρωμάτων και καλλυντικών.
Το
ξύλο της φουντουκιάς δεν κρατάει για
πολύ καιρό, αλλά επειδή οι βέργες της
φουντουκιάς είναι πολύ ευλύγιστες (και
άφθονες), χρησιμοποιήθηκαν πολύ για
διάφορους σκοπούς. Στην καλαθοπλεκτική,
σε φράχτες, σε καλαμωτές, σε μαντριά, σε
σχεδίες, σαν μπαστούνια, σαν σκουπόξυλα
κ.λ.π. Μάλιστα διχάλες από κλαδιά
φουντουκιάς χρησιμοποιούνται
παραδοσιακά από ραβδοσκόπους για τον
εντοπισμό νερού.
Το
φυτό Corylus avellana Contorta (Harry Lauder's Walking Stick) ή
σγουρή φουντουκιά είναι ένας
ενδιαφέρων γραφικός θάμνος που
αναπτύσσεται αργά σε ύψος 2,5 - 3 μέτρα.
Αυτός ο θάμνος αναπτύσσει σπειροειδείς
στριφτούς κλώνους, κλαδάκια και φύλλα.
Είναι φυτό μόνοικο (χωριστά αρσενικά
και θηλυκά άνθη στο ίδιο δέντρο). Τα
αρσενικά άνθη εμφανίζονται από τον
Φεβρουάριο μέχρι τον Μάρτιο σε σχήμα
ίουλου 6-8 εκατοστών και σε κιτρινωπό
χρώμα. Τα θηλυκά άνθη του είναι
ασήμαντα. Αν και οι φουντουκιές
καλλιεργούνται κυρίως για τους καρπούς
τους (φουντούκια) το συγκεκριμένο είδος
δεν παράγει συνήθως καρπούς. Τα
στρόγγυλα οδοντωτά ανοιχτοπράσινα
φύλλα του που φτάνουν τα 6-8 εκατοστά
μήκος, κιτρινίζουν και πέφτουν το
φθινόπωρο. Μετά την πτώση των φύλλων, τα
γυμνά κλαδιά παρουσιάζουν ένα
ενδιαφέρον σπειροειδές ανάγλυφο κατά
τη διάρκεια του χειμώνα.
Αυτός
ο θάμνος θέλει ιδιαίτερη προσοχή στο
κλάδεμα για να μπορέσει να
αναπτυχθεί σε ελκυστικό σχήμα και όχι
σαν ένα παραμορφωμένο τέρας. Είναι
σημαντικό να αφήνετε λίγα κύρια κλαδιά,
τόσα ώστε οι στρεβλώσεις τους να
ξεχωρίζουν.
Το
όνομα Corylus προέρχεται από την αρχαία
ελληνική λέξη Κόρυλος (φουντουκιά). Το
όνομα Avellana πιστεύεται ότι αναφέρεται
στην Avella Vecchia, μια πόλη της Νότιας
Ιταλίας, αξιομνημόνευτή για την γόνιμη
περιοχή της και την παραγωγή της σε
φρούτα και ξηρούς καρπούς κατά την
ρωμαϊκή περίοδο. Ο χαρακτηρισμός του
είδους Contorta σημαίνει στρεβλή και
αναφέρεται στο σχήμα των κλαδιών.
Η
περίπλοκη μορφή της σγουρής
φουντουκιάς εμφανίστηκε τυχαία σε έναν
φυτικό φράχτη στο Gloucestershire της Αγγλίας
το 1860. Ένας διαπρεπής βικτωριανός
κηπουρός ο Canon Ellacombe του Bitton, εντόπισε τα
γυριστά κλαδιά του και πολλαπλασίασε
το φυτό για να εντυπωσιάσει τον φίλο
του Edward Augustus Bowles.
Ο Bowles λάτρευε τα παράδοξα και τις
ανωμαλίες των φυτών τόσο πολύ, ώστε
αφιέρωσε μέρος του μεγάλου κήπου του
κοντά στο Enfield του Middlesex για να
φιλοξενεί τις παραξενιές τους. Το
αυθεντικό του φυτό - το πρώτο
καλλιεργημένο φυτό σγουρής
φουντουκιάς - υπάρχει ακόμα ζωντανό στο
'Lunatic Asylum'
(όπως ονόμαζε ο Bowles τον κήπο του) στο Myddelton
House.
Από
τη στιγμή που εγκλιματίστηκε στον κήπο
του Bowles, και άλλοι διάσημοι κηπουροί,
θαύμασαν τις ανάγλυφες χάρες του που το
παρομοιάζουν με μπονζάι. Στις αρχές του
20ου αιώνα το φυτό απέκτησε και ένα άλλο
όνομα - Harry Lauder's Walking Stick (το μπαστούνι
του Harry Lauder) - προς τιμή του δημοφιλούς
αυτού Σκωτσέζου διασκεδαστή. Ο Sir Harry Lauder (1870-1950) ήταν
Σκωτζέζος, κύριος διασκεδαστής μιας μουσικής σκηνής, ο οποίος τραγουδούσε ερωτικές μπαλάντες και έλεγε αστεία.
Ήταν πολύ αγαπητός στην εποχή του, και
χρίστηκε ιππότης από το βασιλιά
Γεώργιο τον Ε' για τις υπηρεσίες του στη χώρα στη διάρκεια του πρώτου Παγκόσμιου Πολέμου, όπου σκοτώθηκε ο μοναδικός
γιος του.
Η
σγουρή φουντουκιά (Corylus avellana Contorta)
προέρχεται από φυσική μετάλλαξη της
κοινής φουντουκιάς (Corylus avellana) που της
δίνει το χαρακτηριστικό στρεβλό
σχήμα της. Λόγω της μετάλλαξης οι
ανώμαλη ανάπτυξη του φυτού δεν μπορεί
να εμφανιστεί αν αυτό πολλαπλασιαστεί
με σπόρο. Έτσι τα φυτά της σγουρής
φουντουκιάς μπορούν να
πολλαπλασιαστούν μόνο με μοσχεύματα ή
με εμβολιασμό σε υποκείμενα κοινής
φουντουκιάς.
Η
σγουρή φουντουκιά μπορεί να φυτευτεί
και σε γλάστρα και να συνδυαστεί με
ανοιξιάτικους βολβούς και ελέβορους,
σε μια ωραία χειμερινο-ανοιξιάτικη
σύνθεση, που μπορείτε να την χαίρεστε
για πολλά χρόνια Ένα αξιοθαύμαστο σημείο
σε έναν κήπο μέσα στο χειμώνα είναι η
ροζιασμένη σιλουέτα της σγουρής
φουντουκιάς Corylus avellana Contorta. Στο
ηλιοβασίλεμα, ο ωχρός ουρανός αποτελεί το τέλειο σκηνικό για τα σκούρα και ελικοειδή
στριφτά κλαδιά της.
Πηγή:
http://www.botany.com/corylus.html
http://www.the-tree.org.uk/BritishTrees/TreeGallery/hazelc.htm
http://www.telegraph.co.uk/gardening/
main.jhtml?xml=/gardening/2002/01/19/ghow19.xml
