Αριστολοχία (Aristolochia elegans)

Αριστολοχία - Aristolochia spp.

Η Αριστολοχία είναι ένα μεγάλο γένος φυτών με πάνω από 500 είδη, που ανήκουν στην οικογένεια Aristolochiaceae. Είναι ένα γένος με αειθαλή και φυλλοβόλα ξυλώδη κλήματα και ποώδη πολυετή. Είδη της Αριστολοχίας έχουν βρεθεί σε όλον τον κόσμο. Εξαπλώνονται και εμφανίζονται σε πολλά διαφορετικά κλίματα, αλλά όχι στην Αυστραλία. Τα πιο διακοσμητικά από αυτά (Aristolochia elegans, Αristolochia gigantea) κατάγονται από την Βραζιλία.

Ο λείος βλαστός τους είναι κάθετος ή κάπως στριφτός. Τα απλά φύλλα είναι εναλλασσόμενα και κυκλικά, μεμβρανώδη, και αναπτύσσονται επάνω στους μίσχους. χωρίς συγκεκριμένη διάταξη.

Τα λουλούδια αναπτύσσονται στις μασχάλες του φύλλου. Είναι φουσκωτά και σφαιροειδή στη βάση, συνεχίζουν σα μακρύς σωλήνας στο περιάνθιο, καταλήγοντας σε έναν έντονα χρωματισμένο λοβό με σχήμα γλώσσας. Δεν υπάρχουν καθόλου πέταλα (που να σχηματίζουν τη στεφάνη κάλυκα άνθους). Αυτά τα λουλούδια έχουν έναν εξειδικευμένο μηχανισμό γονιμοποίησης. Τα φυτά είναι αρωματικά και η ισχυρή τους μυρωδιά προσελκύει τα έντομα. Το εσωτερικό μέρος του περιάνθιου σωλήνα είναι καλυμμένο με τρίχες, που δρουν σαν εντομοπαγίδες. Αυτές οι τρίχες μαραίνονται έπειτα, απελευθερώνοντας το έντομο, που έχει ήδη καλυφθεί με τη γύρη.

Τα λευκά πρασινωπά λουλούδια έχουν σωληνοειδή μορφή σε σχήμα ς που κυρτώνει προς τα έξω σχηματίζοντας χοάνη στο στόμιο και θυμίζει ολλανδική πίπα του 19ου αιώνα (όπως η πίπα του Sherlock Holmes). Τα περισσότερα είδη της Αριστολοχίας αποκαλούνται γενικά pipe vines ή Dutchman's pipes για αυτόν τον λόγο. Η εσωτερική επιφάνεια του στομίου του "σωλήνα" καλύπτεται με ένα πορφυρό-καφετί σχέδιο που θυμίζει εμπριμέ βαμβακερό ύφάσμα (κάμποτο, ή τσίτι) απ' όπου είναι εμπνευσμένο αυτό το κοινό όνομα του είδους "calico flower - λουλούδι βαμβακερού υφάσματος". Το όνομα "πίπα του Ολλανδού" χρησιμοποιείται συνήθως για ένα άλλο είδος, το Aristolochia. durior, που είναι ένα πιο ανθεκτικό φυτό, ενδημικό στις νοτιοανατολικές Πολιτείες της Αμερικής. Έχει μικρότερο άνθος και δεν είναι τόσο εντυπωσιακό όσο το κοινό "calico flower" (Aristolochia elegans) αλλά γίνεται μεγάλο κλήμα και είναι εξίσου σημαντικό, όπως όλα τα είδη Αριστολοχίας σαν πηγή τροφής για τις προνύμφες πολλών ειδών πεταλούδας.

Ένα είδος Αριστολοχίας (Aristolochia clematitis), λέγεται κοινά στα αγγλικά Birthwort (βοτάνι της γέννας). Είναι ένα ποώδες φυτό της οικογένειας Aristolochiaceae, το οποίο είναι ενδημικό της Ευρώπης. Τα φύλλα του έχουν σχήμα καρδιάς και τα άνθη είναι σωληνοειδή με απαλό κίτρινο χρώμα. Το Birthwort δινόταν στις γυναίκες στη προσπάθεια να αποβάλουν τον πλακούντα μετά τη γέννα, αλλά καθώς το αριστολοχικό οξύ αποτελεί δηλητήριο, οδήγησε στο θάνατο κάποιες από αυτές τις γυναίκες. Παρ' όλ' αυτά, το αριστολοχικό οξύ θεωρείται ότι γιατρεύει τις πληγές ή τα τσιμπήματα των φιδιών με θεαματικό τρόπο. Αφεψήματα από Αριστολοχία κινητοποιούν την παραγωγή των λευκών αιμοσφαιρίων και αυξάνουν τη δραστηριότητά τους. Επιπλέον, η Αριστολοχία περιέχει ένα απολυμαντικό που στραγγίζει τα υγρά των πληγών. Γι' αυτό και η Αριστολοχία εκτιμήθηκε ιδιαίτερα από τους αρχαίους Αιγυπτίους, τους Έλληνες και τους Ρωμαίους.

Σε πολλά θεματικά λεξικά αναφέρεται ότι το βοτανικό όνομα Αριστολοχία προήλθε από τις ελληνικές λέξεις "άριστος", και λοχεία (τοκετός). Η λέξη αριστολοχία σημαίνει "άριστη γέννα" και αναφέρεται στη παραδοσιακή χρήση του φρέσκου χυμού του φυτού για την πρόκληση τοκετού. Η ινδική ρίζα χρησιμοποιήθηκε στον τοκετό. Στην Αγγλία, ήταν γνωστή σαν birthwort και χρησιμοποιήθηκε για τον ίδιο σκοπό.

Ενώ ήταν ο Διοσκουρίδης, τον 1ο αιώνα μ.Χ., που πρώτος συνιστούσε το φυτό σαν βοήθημα στον τοκετό, η χρήση του για τα δεινά των γυναικών (στους γυναικείους πόνους) "ορίζεται" από τις αρχές του 5ου αιώνα π.Χ. Εκείνη την περίοδο, ο Ιπποκράτης το θεωρούσε χρήσιμο στη θεραπεία γυναικών που έπασχαν από έλκη ή πόνους στα πλευρά. Ο Θεόφραστος (372-286 π.Χ.) αναφέρει ότι το φυτό χρησιμοποιούνταν για να θεραπεύει ανωμαλίες της μήτρας, δαγκώματα ερπετών και πληγές στο κεφάλι. Ο Πλίνιος, σύγχρονος του Διοσκουρίδη, πίστευε ότι, αν λαμβάνονταν με βοδινό κρέας αμέσως μετά από τη σύλληψη, η Αριστολοχία θα επισφράγιζε τη βεβαιότητα της γέννησης ενός αρσενικού παιδιού. Σύμφωνα με τον Θεόφραστο, γερό μελίρρυτο κρασί, στο οποίο είχαν προστεθεί κομμάτια από τη ρίζα της Αριστολοχίας, προκαλούσε ύπνο.

Πηγή:
http://en.wikipedia.org/wiki/Aristolochia
http://www.floridata.com/ref/a/aris_ele.cfm
http://www.suite101.com/article.cfm/ wildflowers_north_america/97114
http://www.innvista.com/health/herbs/birthwor.htm