Τεχοκότε - Μεξικάνικος κράταιγος (Crataegus mexicana).

Τεχοκότε - Μεξικάνικος κράταιγος - Crataegus mexicana

Το Crataegus mexicana είναι ένα είδος κράταιγου γνωστό με τις κοινές ονομασίες tejocote, manzanita, tejocotera και μεξικάνικος κράταιγος (mexican hawthorn). Είναι ενδημικό στα βουνά του Μεξικού και σε περιοχές της Γουατεμάλας, και έχει εισαχθεί στις Άνδεις. Ο καρπός αυτού του είδους είναι ένας από τους πιο χρήσιμους μεταξύ των κράταιγων.

Το Tejocote, το μεξικάνικο όνομα αυτού του φρούτου, προέρχεται από τη λέξη texocotl των Ναουάτλ που σημαίνει «πυρηνόκαρπος». Το εναλλακτικό (και διφορούμενο) όνομα manzanita σημαίνει «μικρό μήλο» στα Ισπανικά. Το γενικό όνομα, Crataegus, προέρχεται από μια λατινοποιημένη ελληνική σύνθετη λέξη που κυριολεκτικά σημαίνει «ισχυρό αιχμηρό», σε σχέση με το ισχυρό ξύλο και την ακανθώδη όψη πολλών ειδών.

Το φυτό είναι ενδημικό στο Μεξικό και την Κεντρική Αμερική, αλλά εισήχθη και σε άλλα μέρη της Νότιας Αμερικής, όπου συνήθως φύεται σε ανοιχτά δάση και αλσύλλια, σε υψόμετρα μεταξύ 1500 και 2700 μ. Είναι ένας μεγάλος θάμνος ή μικρό δέντρο με ύψος 5–10 μέτρα, με πυκνή κόμη και μπορεί να σχηματίσει πυκνές συστάδες.

Τα φύλλα είναι ημιαειθαλή, ωοειδή έως ρομβοειδή, μήκους 4–8 εκ., με οδοντωτό περιθώριο. Τα άνθη είναι υπόλευκα, με μάλλον δυσάρεστο άρωμα, διαμέτρου 2 εκ.

Ο βρώσιμος καρπός είναι σφαιρικός έως επιμήκης, πορτοκαλοκόκκινος σαρκώδης, μήκους 2 εκ. και διαμέτρου 1,5 εκ., που ωριμάζει μόνο στα τέλη του χειμώνα λίγο πριν τα άνθη της επόμενης χρονιάς.

Ο καρπός είναι αρκετά σημαντικός στη Γουατεμάλα, όπου παράγονται και καταναλώνονται μεγάλες ποσότητες. Κατά τη διάρκεια της σεζόν, (φθινόπωρο και αρχές χειμώνα του βορείου ημισφαιρίου), προσφέρεται σε μεγάλες ποσότητες στις περισσότερες αγορές, μεταφερόμενο σε περιοχές όπου δεν καλλιεργείται.

Το φρούτο τρώγεται στο Μεξικό μαγειρεμένο, ωμό ή σε κονσέρβα. Μοιάζει με αγριόμηλο, αλλά έχει τρεις ή μερικές φορές περισσότερα καφέ σκληρά κουκούτσια στο κέντρο. Χρησιμοποιείται σε ζελέ, μαρμελάδες και κονσέρβες κλπ και μπορεί να αποξηρανθεί για μελλοντική χρήση. Τα ωμά φρούτα δεν είναι πολύ λαχταριστά, αν και έχουν μέτρια ευχάριστη γεύση. Μαγειρεύεται με διάφορους τρόπους, αλλά χρησιμοποιείται κυρίως για την παρασκευή μιας έντονα γλυκιάς κονσέρβας που είναι ένα από τα πιο κοινά επιδόρπια της Γουατεμάλας.

Στο Μεξικό το φρούτο είναι ένα κύριο συστατικό που χρησιμοποιείται στο ponche, το παραδοσιακό μεξικάνικο παντς με ζεστά φρούτα που σερβίρεται την περίοδο των Χριστουγέννων και την παραμονή της Πρωτοχρονιάς. Την Ημέρα των Νεκρών «Día de Muertos», τα φρούτα tejocote καθώς και οι καραμέλες που παρασκευάζονται από αυτά χρησιμοποιούνται ως προσφορές στους νεκρούς. Επίσης κομποσκοίνια από αυτά τα φρούτα αποτελούν μέρος της διακόσμησης του βωμού. Ένα μείγμα πάστας tejocote, ζάχαρης και σκόνης τσίλι παράγει μια δημοφιλή μεξικάνικη καραμέλα που ονομάζεται rielitos, επειδή μοιάζει με μια μικροσκοπική ράγα τρένου.

Το σιρόπι χρησιμοποιείται για να αρωματίσει μερικά από τα δημοφιλή είδη γκαζόζας aguas, παρόμοιο με το soda pop. Για το βράσιμο, τα φρούτα πρώτα βράζονται με στάχτη από ξύλο για να αφαιρεθεί η φλούδα, μετά βράζονται για λίγο σε ζεστό σιρόπι με κόκκινο χρώμα και στερεώνονται σε καλαμάκια, όπως τα ζαχαρωμένα μήλα. Υπάρχουν έως και πέντε αρκετά μεγάλοι σπόροι στο κέντρο του καρπού, που συχνά κολλάνε μεταξύ τους και έτσι το αποτέλεσμα είναι να τρώτε ένα φρούτο που μοιάζει με κεράσι με έναν μόνο σπόρο.

Λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς του σε πηκτίνη, ο καρπός υφίσταται επεξεργασία για την εξαγωγή πηκτίνης για χρήση σε τρόφιμα, καλλυντικά, φαρμακευτικά και κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα.

Άλλες χρήσεις περιλαμβάνουν τροφή για ζώα (όπου χρησιμοποιούνται φύλλα και καρποί) και παραδοσιακές ιατρικές χρήσεις.

Αν και δεν έχει υπάρχει συγκεκριμένη αναφορά για αυτό το είδος, οι καρποί και τα άνθη πολλών κράταιγων είναι γνωστά στη λαϊκή βοτανοθεραπεία ως τονωτικό της καρδιάς και η σύγχρονη έρευνα έχει επιβεβαιώσει αυτή τη χρήση. Οι καρποί και τα άνθη έχουν υποτασική δράση, καθώς και ως άμεσο και ήπιο τονωτικό της καρδιάς. Ενδείκνυνται ιδιαίτερα για τη θεραπεία αδύναμης καρδιάς σε συνδυασμό με υψηλή αρτηριακή πίεση. Η παρατεταμένη χρήση είναι απαραίτητη για να είναι αποτελεσματικό. Συνήθως χρησιμοποιείται είτε ως τσάι είτε ως βάμμα.

Ένα έγχυμα  ρίζας μεξικάνικου κράταιγου χρησιμοποιείται ως διουρητικό και ως φάρμακο για τη διάρροια, και τα σκευάσματα με βάση τα φρούτα είναι ένα φάρμακο για τον βήχα και πολλές καρδιακές παθήσεις.

Το ξύλο του μεξικανικού κράταιγου είναι σκληρό και συμπαγές, είναι χρήσιμο για την κατασκευή λαβών εργαλείων καθώς και για καυσόξυλα.

Το φυτό χρησιμοποιείται μερικές φορές στη Γουατεμάλα ως "υποκείμενο" στο οποίο μπολιάζονται αχλάδια και μήλα.

Περασμένα σε κορδόνια, τα αρκετά όμορφα φρούτα χρησιμοποιούνται ως διακοσμητικά για τα Χριστούγεννα και άλλες γιορτές.
 

Πηγή:
https://en.wikipedia.org/wiki/Crataegus_mexicana
https://www.rarepalmseeds.com/crataegus-mexicana
https://temperate.theferns.info/plant/Crataegus+mexicana