Φαγώσιμο αγιόκλημα (Lonicera caerulea). Άνθη και καρποί.

Φαγώσιμο αγιόκλημα - Lonicera caerulea

Το Lonicera caerulea, επίσης γνωστό με τα κοινά ονόματά του μπλε αγιόκλημα, φαγώσιμο αγιόόκλημα  ή μέλι, είναι ένα μη αναρριχώμενο αγιόκλημα που είναι ενδημικό σε όλο το δροσερό, εύκρατο Βόρειο ημισφαίριο σε χώρες όπως ο Καναδάς, η Ιαπωνία, η Ρωσία και η Πολωνία. Το φυτό ή ο καρπός του έχει επίσης ονομαστεί haskap, που προέρχεται από το όνομά του στη γλώσσα των ιθαγενών λαών Ainu του Χοκάιντο της Ιαπωνίας.

Το Lonicera caerulea είναι ένας ταχέως αναπτυσσόμενος, πολύκλωνος, φυλλοβόλος θάμνος με 1,5-2 μέτρα ύψος. Τα φύλλα είναι αντικρυστά, ελλειπτικά έως ωοειδή, μήκους 3-8 εκ. και πλάτους 1-3 εκ., γκριζωπό πράσινο χρώμα, με ελαφρώς κηρώδη υφή  και έχουν ελαφρώς κυματιστά περιθώρια.

Τα άνθη έχουν απαλό κιτρινό-λευκο χρώμα, μήκος 12–16 χιλ., με πέντε ίσους λοβούς και παράγονται σε ζευγάρια κατά μήκος των βλαστών. Ανθίζουν από τα τέλη της άνοιξης μέχρι τις αρχές του καλοκαιριού (Απρίλιο-Ιούνιο). Το είδος είναι ερμαφρόδιτο (έχει αρσενικά και θηλυκά όργανα) και επικονιάζεται από έντομα. Το φυτό δεν είναι αυτο γόνιμο.

Ο καρπός είναι ένα βρώσιμο, βαθύ μπλε μούρο  με κοκκινωπό-μοβ εσωτερικό, και με κάπως ορθογώνιο ή οβάλ -σαν δάκρυ, μέχρι σχεδόν σφαιρικό σχήμα που ζυγίζει 1,3 έως 2,2 γραμμάρια και περίπου 1 εκ. σε διάμετρο.  Τα μούρα ωριμάζουν στις αρχές του καλοκαιριού.

Κάθε μούρο έχει περίπου 20 σπόρους που μοιάζουν με σπόρους ντομάτας σε μέγεθος και σχήμα, αλλά αυτοί οι σπόροι δεν είναι αισθητοί κατά τη μάσηση.

Το είδος απαντάται περιμετρικά στο Βόρειο ημισφαίριο και βρίσκεται κυρίως σε υγρότοπους  βορείων δασών με βαριά τύρφη. Ωστόσο, μπορεί να βρεθεί επίσης σε εδάφη με υψηλή περιεκτικότητα σε ασβέστιο, σε βουνά και κατά μήκος των ακτών της βορειοανατολικής Ασίας και της βορειοδυτικής Βόρειας Αμερικής. Το φυτό είναι ανθεκτικό το χειμώνα και μπορεί να αντέξει θερμοκρασίες κάτω των −47°C. 

Η μεταβλητότητα στα χαρακτηριστικά ανάπτυξης προκύπτει εν μέρει από τη μεγάλη γεωγραφική κατανομή αυτού του θάμνου. Υπάρχει κάποια τρέχουσα σύγχυση σχετικά με τη διαφοροποίηση μεταξύ ποικιλιών / υποειδών. Ορισμένοι εμπειρογνώμονες έχουν εντοπίσει έως και 9 διαφορετικές ποικιλίες, ενώ άλλοι έχουν διαιρέσει το είδος σε 4 διαφορετικά υποείδη. Οι καλλιέργειες με βελτιωμένα χαρακτηριστικά είναι διαθέσιμες στο εμπόριο.

Η ποικιλία Haskap edulis έχει χρησιμοποιηθεί συχνά σε προσπάθειες αναπαραγωγής, αλλά και άλλες ποικιλίες έχουν φυτευτεί μαζί της για να αυξήσουν την παραγωγικότητα και τη γεύση. Σε πολλά προγράμματα αναπαραγωγής haskap, η ποικιλία emfyllocalyx ήταν η κυρίαρχη που χρησιμοποιήθηκε.

Σήμερα, τα πιο συχνά καλλιεργούμενα honeysuckle berries είναι καταγωγής Ρωσίας, Ιαπωνίας, Καναδά και Πολωνίας. Οι πιο δημοφιλείς ποικιλίες και οι ευκολότερες καλλιέργειες είναι tundra, borealis, indigo gem, blue lightning and kamchatka. Ένα μεγάλο πλεονέκτημα του καρπού είναι η υψηλή αντοχή του σε χαμηλές θερμοκρασίες. Μπορεί να επιβιώσει έως −40°C και τα λουλούδια στους −7°C. Επιπλέον, δεν επηρεάζονται από μεταβολές στο pH του εδάφους, την παρουσία παρασίτων ή ασθενειών.

Το Lonicera caerulea συγκομίζεται στα τέλη της άνοιξης ή στις αρχές του καλοκαιριού δύο εβδομάδες πριν από τις φράουλες για ποικιλίες ρωσικού τύπου, με ιαπωνικούς τύπους να ωριμάζουν ταυτόχρονα με τις φράουλες. Τα μούρα είναι έτοιμα για συγκομιδή όταν το εσωτερικό στρώμα είναι σκούρο μοβ ή μπλε. Το εξωτερικό στρώμα είναι σκούρο μπλε και φαίνεται ώριμο, αλλά το εσωτερικό στρώμα μπορεί να είναι πράσινο με ξινή γεύση. Απαιτούνται δύο συμβατές ποικιλίες για σταυρωτή επικονίαση και καρπό. Στη Βόρεια Αμερική, οι περισσότερες ρωσικές ποικιλίες προσαρμόζονται στις ζώνες ανθεκτικότητας 1 έως 4. Τα φυτά μπορεί να χρειαστούν τρία ή τέσσερα χρόνια για να παράγουν άφθονη συγκομιδή. Η μέση παραγωγή σε έναν καλό θάμνο είναι περίπου 3 κιλά και μπορεί να διατηρήσει την παραγωγικότητα για 30 χρόνια.

Τα μούρα μπορούν να καταναλωθούν απευθείας από το θάμνο ή να συλλεχθούν για να  χρησιμοποιηθούν σε διάφορα μεταποιημένα προϊόντα, όπως αρτοσκευάσματα, μαρμελάδες, χυμούς, παγωτά, γιαούρτι, σάλτσες, καραμέλες και για ένα κρασί παρόμοιο στο χρώμα και στη γεύση με το κόκκινο κρασί από σταφύλια  ή το τσέρυ.

Η γεύση μπορεί να χαρακτηριστεί από πικρή έως ξινό-γλυκια, και ποικίλλει μεταξύ των ποικιλιών. Τα οφέλη για την υγεία από τους γλυκούς καρπούς του είναι γνωστά εδώ και αιώνες στις χώρες που φύεται και αποτελούν εξαιρετική πηγή βιταμίνης C.

Οι Ιάπωνες ιθαγενείς Ainu θεωρούν τα μούρα haskap ως «ελιξίριο της ζωής» και στο νησί Χοκάιντο πωλείται ένας χυμός φτιαγμένος από τα μούρα ως «χρυσό φάρμακο για την αιώνια νεότητα και τη μακροζωία».

Πηγή:
https://en.wikipedia.org/wiki/Lonicera_caerulea
http://www.missouribotanicalgarden.org/PlantFinder/
PlantFinderDetails.aspx?taxonid=278931&isprofile=0&pt=7
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7037556/