Σέδο (Sedum acre)

Σέδο - Sedum spp.

Το μεγάλο γένος των σέδων (Sedum) ανήκει στην οικογένεια των Κρασουλοειδών (Crassulaceae) που αντιπροσωπεύει περίπου 400 είδη παχυφύτων. Απαντώνται στο βόρειο ημισφαίριο και ποικίλουν από μονοετή έρποντα φυτά εδαφοκάλυψης έως και θάμνους. Τα φυτά έχουν φύλλα που αποθηκεύουν το νερό και την κλασσική μορφή ανθών με πέντε πέταλα, σπανιότερα τέσσερα ή έξι. Έχουν, όπως συνήθως συμβαίνει, διπλάσιους στήμονες συγκριτικά με πέταλα.

Πολύ γνωστές ποικιλίες του Sedum είναι τα Sedum acre, Sedum album, Sedum dasyphyllum, Sedum reflexum (επίσης γνωστό και ως Sedum rupestre) και Sedum hispanicum.

Πολλά είδη Sedum καλλιεργούνται εκτεταμένα σαν φυτά κήπου, λόγω της ελκυστικής και ενδιαφέρουσας εμφάνισής του και της ανθεκτικότητάς του. Τα διάφορα είδη διαφέρουν σε απαιτήσεις, κάποια είναι ανθεκτικά στο κρύο αλλά δεν αντέχουν τη ζέστη, κάποια άλλα χρειάζονται ζέστη αλλά δεν αντέχουν το κρύο. Εξαιτίας της ιδιότητας των φύλλων του να συγκρατούν το νερό, μπορούν να φυτευτούν σε περιοχές με παρατεταμένη ανομβρία. Τα έρποντα πετρόχορτα (stonecrops) φυτρώνουν εύκολα σε σχισμές, σε καλντερίμια ή πεζοδρόμια και αντέχουν στις περιστασιακές πατημασιές. Αν κάποιο κομμάτι του φυτού αποκοπεί, μπορεί εύκολα να βρει μια σχισμή και να σχηματίσει καινούρια ρίζα. Το S. spectabile και το S. telephium χρωματίζουν τον κήπο με τα άνθη τους στα τέλη του καλοκαιριού και στις αρχές του φθινοπώρου. Είναι διαθέσιμα σε πολυάριθμες ποικιλίες.

Το Sedum acre, ή Goldmoss Stonecrop, ή Goldmoss Sedum, ή Biting Stonecrop ή αλλιώς Wallpepper, είναι ένα πολυετές φυτό ενδημικό της Ευρώπης αλλά ζει επίσης και στη Βόρειο Αμερική. Το φυτό αυτό μεγαλώνει έρποντας, συχνά σε στεγνό, ηλιόλουστο έδαφος αλλά και στις ρωγμές των τοίχων. Αναπτύσσεται καλά σε φτωχά εδάφη, άμμο, πετρώδεις κήπους και πολλές βρωμιές και γενικά δεν έχει πολλές απαιτήσεις για να αναπτυχθεί. Δεν ευδοκιμεί μόνο σε πυκνή σκιά με περιορισμένο νερό.

Τα φύλλα είναι απλά και οπώδη, χωρίς έντονες γωνίες. Τα λουλούδια του είναι κίτρινα, ανθίζουν την άνοιξη σε μικρές "φουντίτσες" πάνω από το φύλλωμα. Απλώνεται γρήγορα μόλις έχει τον κατάλληλο χώρο αλλά και ξεριζώνεται εύκολα μιας και οι ρίζες του δεν φτάνουν βαθιά. Δείχνει πολύ όμορφο σε κρεμαστά καλάθια, σε παρτέρια και σε καροτσάκια κήπου, σαν βάση και σαν εδαφοκαλυπτικό αντί του γρασιδιού.

Σε κάποιες χώρες, τα Sedums έχουν χρησιμοποιηθεί σαν πράσινη επικάλυψη σε στέγες, μια τάση που φαίνεται πιθανό να συνεχιστεί. Οι έτοιμοι-μεγαλωμένοι τάπητες από ανάμικτα Sedums αναπτύσσονται εμπορικά για το σκοπό αυτό. Προτιμώνται από το γρασίδι για να διακοσμήσουν οροφές και είναι αρκετά δημοφιλή στη Γερμανία, την Αγγλία και σε κάποιες άλλες χώρες.

Κάποιες ποικιλίες Sedum γίνονται τροφή για τις προνύμφες Λεπιδόπτερων (μερικά είδη τους μόνο) όπως το Grey Chi. Συγκεκριμένα το Sedum spathifolium φιλοξενεί το υπό εξαφάνιση είδος πεταλούδας San Bruno από το San Mateo της California.

Το Sedum reflexum, περισσότερο γνωστό ως "prickmadam" (Stone Orpine), χρησιμοποιείται στην Ευρώπη περιστασιακά σαν πράσινη σαλάτα ή σαν βότανο. Έχει μια ελαφρώς στυφή και ξινή γεύση. Από το Sedum acre τρώγονται τα φύλλα, ωμά ή μαγειρεμένα. Πλούσια σε βιταμίνη C, αλλά με πικρή, καυτερή γεύση. Το βασικό ενδιαφέρον που παρουσιάζουν οι εδώδιμες ιδιότητες αυτού του φυτού είναι σαν τροφή επιβίωσης, αφού αναπτύσσονται άγρια στις άνυδρες ερήμους αλλά και στις αρκτικές ζώνες (συνθήκες περιοχές). Αν καταναλωθούν σε μεγάλες ποσότητες μπορούν να προκαλέσουν στομαχικές διαταραχές. Είναι προτιμότερο να αποξηραίνονται τα φύλλα (αν και είναι δύσκολο, γιατί είναι πολύ σαρκώδη) και έπειτα να κονιορτοποιούνται, για να προσθέσουν μια πιπεράτη γεύση στα φαγητά. Τα φύλλα ξεραίνονται και τρίβονται σε σκόνη για να αποτελέσουν ένα πικάντικο καρύκευμα σε διάφορα φαγητά.

Το Sedum acre ή αλλιώς "biting stonecrop" περιέχει μεγάλες ποσότητες πιπεριδινών αλκαλοιδών που του δίνουν μια έντονη πιπεράτη γεύση, καυτερή και πικρή ταυτόχρονα και το κάνουν κάπως τοξικό. Ανάλογα με την ποσότητα που καταναλώνεται μπορεί να προκληθούν ερεθισμοί στους βλεννογόνους υμένες, κράμπες και παράλυση, καθώς και παράλυση του αναπνευστικού συστήματος. Στην αρχαία Ελλάδα, το Sedum acre το χρησιμοποιούσαν για να γιατρέψουν την επιληψία και τις δερματοπάθειες όπως και για να προκαλέσουν εκτρώσεις.

Το βότανο του Sedum acre είναι αιμοστατικό, υποτασικό, καθαρτικό, φλογιστικό, ανθελμινικό (προκαλεί αποβολή των εντερικών σκουληκιών) και επουλωτικό. Από μερικούς βοτανολόγους θεωρείται χρήσιμο φαρμακευτικό φυτό, ενώ άλλοι δεν το προτιμούν εξαιτίας της έντονης δράσης του, όταν λαμβάνεται εσωτερικά. Μία από τις καλύτερες χρήσεις του είναι σαν ένα αποτελεσματικό και ακίνδυνο υλικό για την αφαίρεση των κάλων. Τα ζουλιγμένα φρέσκα φυτά εφαρμόζονται σαν κατάπλασμα σε πληγές και μικρότερης σοβαρότητας εγκαύματα, αλλά χρειάζεται προσοχή καθώς το φυτό μπορεί να προκαλέσει φουσκάλες ή ερεθισμούς του δέρματος. Το βότανο αποξηραίνεται δύσκολα, γι' αυτό καλύτερα να χρησιμοποιείται φρέσκο, ενώ μπορεί να συλλεχθεί οποιαδήποτε στιγμή κατά τη διάρκεια της άνοιξης και του καλοκαιριού. Μια ομοιοπαθητική θεραπεία που φτιάχνεται από το φυτό αυτό, χρησιμοποιείται για την αντιμετώπιση αιμορροΐδων.

Πηγή:
http://en.wikipedia.org/wiki/Sedum
http://en.wikipedia.org/wiki/Sedum_acre
http://succulent-plant.com/families/crassulaceae/sedum.html
http://www.pfaf.org/database/plants.php?Sedum+acre