Το Παχυπόδιο (Pachypodium) είναι ένα γένος από οπώδη και ακανθώδη δέντρα και θάμνους, ενδημικά της Αφρικής.
Αποτελείτε από 20 με 24 είδη και ανήκει στη
μεγάλη οικογένεια Apocynaceae. Όπως όλα τα είδη αυτής της οικογένειας - οι χυμοί του Pachypodium είναι δηλητηριώδεις για τον άνθρωπο. Η λέξη Παχυπόδιο
(Pachypodium) έχει ελληνική προέλευση. Προέρχεται από τις λέξεις "παχύς" και "πόδι"
και αναφέρεται στο χοντρό στέλεχος ή τη βολβώδη βάση του φυτού
(caudex).
Στην πλειονότητά τους προέρχονται από τη Μαγαδασκάρη, ενώ κάποια άλλα από τη
Nότια Αφρική. Ο κορμός του, που έχει συνήθως σχήμα μπουκαλιού, είναι κυρίως μονήρης και πλατύς. Το ύψος του κυμαίνεται από μικρό μέχρι έξι και μέχρι δέκα μέτρα (όπως το P. lamerii και το P.
geayi) και είναι οπλισμένο με ισχυρά αγκάθια ταξινομημένα κατά ζεύγη. Ενώ στην κορυφή του διαθέτει μια ροζέτα από μακριά φύλλα (όπως τα φοινικοειδή... απ' όπου προέρχεται και η κοινή ονομασία 'φοίνικας της Μαγαδασκάρης' για μερικά είδη).
Ανθίζουν τα πιο ώριμα φυτά, που μπορεί να είναι και 10 χρόνων ή
και περισσότερο αν προέρχονται από σπόρο, και όπως τα περισσότερα είδη της οικογένειας Apocynaceae είναι ογκώδη και επιβλητικά.
Όλα τα Παχυπόδια είναι παχύφυτα φυτά που εμφανίζουν σε διάφορους βαθμούς τα μορφολογικά
χαρακτηριστικά των φυτών με παχύ κορμό που συγκρατεί νερό στο
εσωτερικό (παχύκορμα) και των φυτών με αγκάθια. Αυτά είναι τα πιο γενικά χαρακτηριστικά του γένους και μπορούν να θεωρηθούν χαρακτηριστικά προς εξαφάνιση.
Παχύκορμος κορμός μορφολογικά είναι ένας διογκωμένος κορμός που αποθηκεύει νερό για να επιβιώσει το φυτό στις εποχιακές ξηρασίες ή στις περιστασιακές περιόδους αφυδάτωσης των ριζών όταν βρίσκονται εκτεθειμένες, σε ξηρό έδαφος ή πετρώδες περιβάλλον. Ωστόσο υπάρχει μεγάλη ποικιλία στις συνήθειες των κορμών των φυτών αυτών. Όλα τα Παχυπόδια εμφανίζουν
παχύκορμη ανάπτυξη. Η ποικιλία στις συνήθειές τους διαφέρει στα ναναοειδή φυτά, στους θάμνους με σχήμα μπουκαλιού και στα δέντρα.
Το δεύτερο γενικό χαρακτηριστικό των παχυπόδιων είναι τα αγκάθια. Φυτρώνουν είτε σε
ζεύγη είτε σε συστάδες των τριών και σχηματίζουν δαχτυλίδια γύρω από τον
κορμό ή σπείρες. Τα αγκάθια μεγαλώνουν μαζί με τα φύλλα. Αναπτύσσονται για ένα μικρό διάστημα και μετά σταματούν και αρχίζουν να σκληραίνουν. Τα αγκάθια δεν ανανεώνονται κι έτσι η αποσάθρωση και τα
χτυπήματα μπορεί να ξεκολλήσουν όλα τα αγκάθια εκτός από τα νεαρά και να αφήσουν τον κορμό και τα κλαδιά λεία.
Σε κάποιο βαθμό τα κλαδιά είναι χαρακτηριστικό του γένους. Χρειάζεται σύνεση και προσοχή για να εξασφαλιστεί ότι το χαρακτηριστικό αυτό θα περάσει και στις επόμενες γενιές. Το φυτό Pachypodium namaquanum είναι συνήθως χωρίς κλαδιά. Το Pachypodium brevicaule δεν έχει ξεκάθαρα κλαδιά και πιθανώς να έχει εξελιχθεί σε μια εναλλακτική μορφή κλαδιών με τη μορφή όζων, στους οποίους πάνω αναπτύσσονται τα φύλλα. τα αγκάθια και τα άνθη. Τα Παχυπόδια γενικότερα έχουν λίγα κλαδιά. Μιας και οι παράγοντες που επηρεάζουν την ανάπτυξη των κλαδιών ποικίλουν ευρέως ακόμα και σε μικρές περιοχές, φυτά που ανήκουν στο ίδιο είδος εμφανίζουν μεγάλη ποικιλία στη μορφολογία των κλαδιών.
Σε αντίθεση με πολλά μέλη της Apocynaceae, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων μελών του επιφανειακά παρόμοιου
Adenium, τα είδη Pachypodium δεν εκκρίνουν γαλακτώδες λατέξ. Αντιθέτως, ο χυμός είναι πάντοτε διαυγής.
Ο Φοίνικας της Μαγαδασκάρης (Pachypodium lamrei) είναι χυμώδες στέλεχος και προέρχεται από τη Μαδαγασκάρη. Έχει μεγάλα αγκάθια και μακριά φύλλα που φυτρώνουν κυρίως (μόνο) στην κορυφή του φυτού. Το φυτό φέρει μεγάλα αρωματικά λουλούδια.
Είναι εντυπωσιακά, προσαρμόζονται εύκολα και σε συνθήκες καλλιέργειας μπορούν να αναπτυχθούν και να πολλαπλασιαστούν.
Το Pachypodium lamerei έχει ψηλό κορμό, χρώματος γκρι-ασημί και είναι καλυμμένο με σουβλερά αγκάθια, που φτάνουν τα 6 εκατοστά μήκος. Τα
μακριά, λεπτά φύλλα του φυτρώνουν μόνο στην κορυφή του κορμού του, σαν φοινικόδεντρο.
Σπάνια έχει βραχίονες. Ωστόσο τα φυτά που αναπτύσσονται σε εξωτερικό χώρο μπορούν να φτάσουν πάνω από 6 μέτρα ύψος, ενώ όσα βρίσκονται σε εσωτερικό χώρο συνήθως ψηλώνουν 1,2 με 1,8 μέτρα.
Τα φυτά που μεγαλώνουν έξω, θα εμφανίσουν μεγάλα, άσπρα, αρωματικά άνθη στην κορυφή του φυτού. Αλλά σπάνια ανθίζουν σε εσωτερικό χώρο.
Πηγή: