Αυστραλιανό Χριστουγεννιάτικο δένδρο (Nuytsia floribundas).

Αυστραλιανό Χριστουγεν-νιάτικο δένδρο - Nuytsia floribunda

Το Nuytsia είναι ένα μονοτυπικό γένος φυτών, εκ των οποίων το είδος Nuytsia floribunda είναι ένα ημιπαρασιτικό δέντρο, στη δυτική Αυστραλία. Το είδος είναι γνωστό τοπικά ως moodjar και, πιο πρόσφατα ως το αυστραλιανό χριστουγεννιάτικο δέντρο, καθώς η εμφάνιση των έντονα φωτεινών λουλουδιών του στη διάρκεια του Αυστραλιανού καλοκαιριού συμπίπτει με την εποχή των Χριστουγέννων.

Το Nuytsia floribunda είναι μέλος της επονομαζόμενης οικογένειας γκι (Loranthaceae). Ανήκει, μαζί με όλα τα ξαδέλφια του γκι, στην τάξη των Santalales αλλά, από φυλογενετική άποψη, η οικογένεια Loranthaceae θεωρείται αδελφή με όλα τα άλλα γκι. Αυτό έχει ενθουσιάσει τους βοτανολόγους, καθώς μας δίνει την ευκαιρία να κατανοήσουμε καλύτερα πώς μπορεί να έχει εξελιχθεί ο παρασιτισμός σε αυτή την ομάδα ως σύνολο.

Όταν σκεφτόμαστε τα γκι, γενικά σκεφτόμαστε αυτά τα επίφυτα που παρασιτούν επάνω σε κλαδιά και ψηλώνουν μέσα στη φυλλωσιά. Ωστόσο, το γκι που συζητάμε εδώ, είναι ένα αξιοπρεπούς μεγέθους δέντρο. Συνήθως το είδος αυτό γίνεται δέντρο μέχρι 10 μέτρα ύψος ή ως θάμνος. Ο τραχύς φλοιός του είναι γκρι-καφέ. Τα λουλούδια είναι σε έντονο κίτρινο-πορτοκαλί και εμφανίζονται μεταξύ Οκτωβρίου και Ιανουαρίου. Η ταξιανθία σε κάθε κορμό μπορεί να έχει μήκος μέχρι ένα μέτρο.

Έχει ημιπαρασιτικό ρίζωμα, είναι φωτοσυνθετικό φυτό και λαμβάνει νερό και ορυκτά θρεπτικά συστατικά κυρίως από τους ξενιστές του. Η ρίζα του προεκτείνεται (σχηματίζοντας haustoria) και προσκολλάται στις ρίζες πολλών φυτών που βρίσκονται κοντά του, αντλώντας νερό και συνεπώς θρεπτικά στοιχεία από αυτά. Σχεδόν όλα τα είδη έχουν επιθετική συμπεριφορά. Τέτοιες συνδέσεις έχουν βρεθεί ακόμη και σε βαθιά υπόγειες ρίζες. Στο φυσικό περιβάλλον το  Nuytsia αποσύρεται λίγο σχετικά από κάθε μεμονωμένο ξενιστή, αλλά συνδέεται με πολλά φυτά ταυτόχρονα, ώστε το όφελος για αυτό το ημιπαρασιτικό δέντρο να είναι πιθανώς σημαντικό. Οι ρίζες και τα ριζώματα εκτείνονται και μπορούν να συνδεθούν σχηματίζοντας νέες διακλαδώσεις που δίνουν την εμφάνιση ενός δένδρου. Ένα δίκτυο λεπτών και εύθραυστων ριζών προέρχεται από αυτά τα μεγαλύτερα υπόγεια μέρη, σχηματίζοντας haustoria, που συναντούν τις ρίζες άλλων ειδών. Έχει αναφερθεί ότι φυτά που μπορεί να βρίσκονται μέχρι και 150 μέτρα μακριά από το N.floribunda μπορεί να δεχθούν επίθεση παρασιτισμού.

Ο κορμός αναφέρεται με διάμετρο έως 1,2 μέτρα, με πολλαπλά στρώματα ξύλου και φλοιό, τέτοια που επιτρέπουν στο δέντρο να αντέχει τη φωτιά. Ένα ασυνήθιστο χαρακτηριστικό των σπορόφυτων είναι οι τέσσερις έως έξι κοτυληδόνες αντί για δύο.

Σε πρώιμες περιγραφές αναγνωρίστηκε ως είδος της οικογένειας Loranthaceae, μια ομάδα που εκπροσωπείται σχεδόν εξ ολοκλήρου από επιφυτικά γκι, που συνδέονται με τη είδος Santalales. Η τρέχουσα αντιμετώπιση του Nuytsia floribunda είναι ως μονοτυπικού γένους, το Nuytsia. Το είδος αυτό θεωρήθηκε ως αστερίσκος της Atkinsonia ligustrina (Loranthaceae) στην περιγραφή Nuytsia ligustrina από τον Allan Cunningham το 1817, πριν από τη μεταγενέστερη τοποθέτησή του σε ξεχωριστό γένος Atkinsonia, το οποίο περιγράφει επίσης ένα μόνο είδος Loranthaceae.

Η πρώτη περιγραφή του Nuytsia floribunda δημοσιεύθηκε από τον Jacques Labillardiere στο έργο του Novae Hollandiae Plantarum Specimen το 1805, ως Loranthus floribundus, με το ειδικό επίθετο να περιγράφει προφανώς τα άφθονα άνθη που θα είχε παρατηρήσει στο Esperance της δ. Αυστραλίας. Ο βοτανολόγος Robert Brown δημοσίευσε μια παρατήρηση για το είδος το 1831, δίνοντας ένα νέο όνομα γένους χωρίς μια επίσημη περιγραφή. Η περιγραφή δημοσιεύθηκε από τον George Don χρησιμοποιώντας το όνομα του Brown Nuytsia, ένα επίθετο που θυμίζει τον Ολλανδό εξερευνητή και αποικιακό αξιωματικό Pieter Nuyts του δέκατου έβδομου αιώνα.

Τα ονόματα που χρησιμοποιεί ο λαός των Noongar (Αβοριγίνες της Αυστραλίας) για το φυτό είναι moojar, moojerool, munjah και mutual. Το τοπικό όνομα «χριστουγεννιάτικο δέντρο» έχει χρήση από τον 19ο αιώνα. Ο James Drummond σημείωσε το 1843 ότι οι άποικοι του ποταμού Swan αναφέρονταν σε αυτό το είδος ως «δέντρο φωτιά», εξαιτίας της ομοιότητας τής ταξιανθίας του με μια φωτιά στο περιβάλλον τους. Ο William Milligan σημείωσε ότι οι πρώτοι άποικοι χρησιμοποίησαν τον όρο «δέντρο λάχανου», σχετικά με τα εύθραυστα, λευκά και σπογγώδη κλαδιά που μπορούν να αποκολληθούν τόσο εύκολα όσο τα στελέχη του ευρωπαϊκού λάχανου.

Ο λαός Nyungar έκανε χρήση του είδους στη διάρκεια της εποχής Kambarang, από τον Οκτώβριο περίπου μέχρι τις αρχές Δεκεμβρίου, συλλέγοντας φλοιό για την κατασκευή ασπίδων. Το κόμμι που εκκρίνεται από τις τομές μπορεί να συλλεχθεί αργότερα, είναι γλυκό και τρώγεται ωμό. Το Moodjar (ή Muja) θεωρείται προστατευόμενο δέντρο από τον πληθυσμό Nyungar της νοτιοδυτικής Αυστραλίας, καθώς το είδος σημειώνεται ως ενσωματωμένο σε τελετουργίες και χαίρει κατάσταση διατήρησης που απαγορεύει την καταστροφή του. Το φυτό τιμάται από κάποιους ως ιερό που μαθαίνουν ότι δεν πρέπει να κάθονται από κάτω ή να αγγίζουν και να κόβουν τα λουλούδια, τα φύλλα ή τα κλαδιά του. Το σακχαρώδες κόμμι καταναλώνεται σε μικρές ποσότητες και τα παιδιά προειδοποιούνται για την κατάχρηση με την ιστορία ενός τερατώδους, άτρωτου και αναπόφευκτου νυκτόβιου όντος, που φωνάζει «Nhervalong» και η κραυγή του ακούγεται καθώς συλλέγει το κόμμι με το οποίο συντηρείται. Σύμφωνα με τους Noongar, όταν ένα άτομο πεθαίνει, το πνεύμα του κατοικεί σε ένα χριστουγεννιάτικο δέντρο, έτσι τα φύλλα του πρέπει να μεταφέρονται μέσα σε ένα σπίτι ή στεγασμένο καταφύγιο, από το φόβο μήπως το πνεύμα του παγιδευτεί. Ωστόσο, τα λουλούδια μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως διακόσμηση.  Οι ρίζες έχουν βρώσιμες βεντούζες ή παραφυάδες που είναι ζουμερές και χυμώδεις με πικρή ή γλυκιά γεύση.  Τα λουλούδια μουλιάζονται σε νερό για να δώσουν ένα γλυκό ποτό. 

Πηγή:
https://en.wikipedia.org/wiki/Nuytsia
http://www.indefenseofplants.com/blog/tag/Nuytsia
http://anpsa.org.au/n-flo.html
http://www.sercul.org.au/wp-content/uploads/2017/11/
BushTuckerFactSheet_ChristmasTree.pdf