Τα χρώματα της
φύσης
Πανέμορφα και προκλητικά σώματα των λουλουδιών
και των ζώων δεν έχουν σκοπό μόνο να τα κάνουν όμορφα. Όπως ανακάλυψαν οι
βοτανολόγοι τα πρώτα λουλούδια, που αναπτύχθηκαν περίπου 100
εκατομμύρια χρόνια πριν, ήταν μεγάλα και σαρκώδη, όπως της
μανόλιας, και είχαν πολλούς στήμονες, γεμάτους γύρη για να τραβάνε
τα πρώτα έντομα. Μάλιστα ο μεγάλος
βοτανολόγος Κάρολος Λιναίος, το 1729, κατέταξε πρώτος τα
φυτά ανάλογα με τον τρόπο της αναπαραγωγής τους, επειδή κατάλαβε πως τα λουλούδια χρησίμευαν στα φυτά για να διευκολύνουν τη γονιμοποίηση.
Βέβαια ένας άλλος παράγοντας είναι το πώς
βλέπουν τα έντομα. Για τα έντομα ο κόσμος είναι ένα μεγάλο μωσαϊκό με εικόνες, η μια δίπλα στην άλλη. Τα περισσότερα έντομα δε
βλέπουν τις υπέρυθρες ακτίνες, ενώ βλέπουν τις υπεριώδεις. Για παράδειγμα, μια μέλισσα το κόκκινο χρώμα
το βλέπει μαύρο. Δεν είναι τυχαίο που τα κόκκινα λουλούδια είναι λίγα στον κόσμο, μια που δεν προσελκύουν τόσο τα έντομα.
Ακόμη και τα σχέδια που έχουν τα πέταλα έχουν ένα σκοπό: δείχνουν, σαν οδικά σήματα, την πιο σύντομη πορεία για να φτάσουν τα έντομα στο νέκταρ. Τα σήματα αυτά είναι αόρατα για
τον άνθρωπο, αλλά είναι πολύ ξεκάθαρα για τα έντομα.
Υπάρχουν φυτά, όπως τα κωνοφόρα (πεύκα), που αφήνουν τη
γύρη τους στον άνεμο για να γονιμοποιήσει άλλα δέντρα. Άλλα χρειάζονται τη
βοήθεια των εντόμων. Είναι ένα σύστημα πιο
αποτελεσματικό, μια που τα έντομα μεταφέρουν τη γύρη
από ένα φυτό στο άλλο (εικόνα 1). Το μόνο πρόβλημα για τα
φυτά είναι να προσελκύσουν τα έντομα κι αυτό το
κάνουν κυρίως με το χρώμα τους αλλά και το
σχήμα τους.
Υπάρχουν ορχιδέες που τα πέταλα τους
έχουν πάρει το σχήμα σάκου (εικόνα 2). Τα έντομα
πέφτουν μέσα και παραμένουν εκεί γιατί τα
τοιχώματα γλιστρούν και πρέπει να
προσπαθήσουν πολλή ώρα μέχρι να βγουν,
έχοντας όμως με αυτόν τον τρόπο γεμίσει
γύρη. Ένας άλλος τρόπος που έχουν αναπτύξει διάφοροι κρίνοι, όπως αυτό το σπαθίφυλλο, είναι να εκπέμπουν μια ισχυρή μυρωδιά από αποσύνθεση οργανικής
ύλης (μυρωδιά σαπίλας). Οι μύγες κολλάνε πάνω τους κατά δεκάδες(εικόνα
3).
Μάλιστα τα λουλούδια χρησιμοποιούν συχνά και την απάτη. Το έντομο που βρίσκεται πάνω σε αυτή την ορχιδέα
(εικόνα 4), πιστεύει ότι ζευγαρώνει με ένα θηλυκό καθώς το λουλούδι για να το δελεάσει, εκπέμπει τη μυρωδιά ενός θηλυκού του είδους του! Το έντομο πηγαίνει έτσι από το ένα λουλούδι στο άλλο, γονιμοποιώντας τα.
Άλλα λουλούδια (όπως το φασκόμηλο)
(εικόνα 5) έχουν μια μικρή "πόρτα" που το
έντομο πρέπει να την σπρώξει για να φτάσει η γύρη. Έτσι
γεμίζει σίγουρα με γύρη όλη η πλάτη του
πριν φύγει και πάει να γονιμοποιήσει άλλα
φυτά. Για τα ζώα αντίθετα, το χρώμα
χρησιμεύει για να κρύβονται από τους
εχθρούς τους , για να προσελκύουν ζώα του
αντίθετου φύλου ή για να τρομάζουν κάποια
άλλα ζώα. Τα πιο "χρωματιστά" ζώα είναι τα έντομα και τα πουλιά, αντίθετα τα θηλαστικά
έχουν πιο ουδέτερα χρώματα. Για παράδειγμα
το μπλε χρώμα που εκπέμπει μια μέδουσα δεν είναι πολύ συνηθισμένο στον κόσμο των ζώων
(εικόνα 6). Βρίσκεται στα
λουλούδια, στα έντομα και στα πουλιά, αλλά δεν υπάρχει σχεδόν καθόλου στα θηλαστικά. Το βιολετί χρώμα αυτού του σκαθαριού
(εικόνα 7) που ζει στα τροπικά δάση είναι πραγματικά ξεχωριστό.
Το χρώμα αποτελεί κατάκτηση της εξέλιξης των ειδών και αποτελεί την απόδειξη της προσαρμογής των ειδών στο περιβάλλον τους. Για εμάς είναι απλά
η όμορφη ποικιλία που προσφέρει η φύση, η πολύχρωμη εικόνα των φυτών και των
ζώων. Πρέπει όμως πάντα να γνωρίζουμε ότι κάθε χρώμα,
όπου βρίσκεται, εξυπηρετεί ένα σκοπό και έχει επιλεγεί
, όχι τυχαία, αλλά γιατί είναι το κατάλληλο για να βοηθήσει στην επιβίωση του είδους.
|