Δημιουργήστε έναν κήπο φιλικό στα πουλιά. (Από τον Μιχάλη Πολίτη)

Λίγα πράγματα είναι τόσο ενδιαφέροντα και ευχάριστα όσο το κελάηδημα των πουλιών. Το τραγούδι των πουλιών προσθέτει μουσική και χρώμα στη ζωή μας, και φωτίζει μέχρι και τις πιο σκοτεινές μέρες του χειμώνα. Τι μπορούμε να κάνουμε για να τους το ανταποδώσουμε; Πρώτα απ' όλα μπορούμε να κάνουμε τους κήπους μας πιο φιλικούς στα πουλιά.

Δυστυχώς η έλλειψη περιβαλλοντικής συνείδησης του παρελθόντος περιόρισε δραματικά  τους βιότοπους των πουλιών. Οι αστικές περιοχές επεκτείνονται διαρκώς, περιορίζοντας ή καταστρέφοντας τις φυσικές περιοχές. Με τη δημιουργία κήπων φιλικών προς τα πουλιά, παρέχουμε οάσεις για τα πουλιά στην καρδιά των πόλεών μας. Πιστέψτε με, δεν θα ωφεληθούν μόνο τα πουλιά αλλά και εσείς αν κάνετε τον κήπο σας πιο ελκυστικό στα πουλιά. Μόνο το συναίσθημα ευχαρίστησης να τα βλέπετε να αυξάνονται και να τραγουδούν, αξίζει πολλά.

Για τους αστικούς και περιαστικούς κήπους, το ιδανικό είναι ένα ωραίος συνδυασμός τοπικών παραδοσιακών φυτών με εγκλιματισμένα υβρίδια και μια σωστή αλληλεπίδραση του φυτικού υλικού με την άγρια ζωή. Τα ενδημικά φυτά είναι προσαρμοσμένα στο τοπικό κλίμα, και έτσι δεν χρειάζονται τόσο πολύ φροντίδα για να ανθίσουν και να καρπίσουν. Επιπλέον είναι ήδη γνωστά στα ενδημικά πουλιά εδώ και αιώνες.

Το πρώτο βήμα στο σχεδιασμό ενός κήπου φιλικού προς τα πουλιά είναι να τον δούμε με την προοπτική ενός πουλιού. Καλύπτει ο κήπος μας τις βασικές ανάγκες των πουλιών σε τροφή, νερό, στέγη, ότι χρειάζονται τα πουλιά για να επιβιώσουν; Αν όχι, τι λείπει; Αν υπάρχει, έλλειψη τροφής, μπορείτε να κρεμάσετε ταΐστρες πουλιών σε διάφορα σημεία του κήπου. 

Μπορείτε επίσης να φυτέψετε στον κήπο σας μερικά οπωροφόρα δέντρα ή θάμνους. Τα φυτά που διατηρούν τους καρπούς τους, μέσα στο χειμώνα παρέχουν μια ζωτικής σημασίας πηγή τροφής για τα μη αποδημητικά πουλιά. Προσθέστε ποικιλία στα είδη τροφής που προσφέρετε και εσείς και αυτό θα προσελκύσει περισσότερα πουλιά και σε μεγαλύτερη ποικιλία ειδών. Αν έχετε το χρόνο, χώρο και ενέργεια για περισσότερη εντατική εργασία στο φύτευμα, μπορείτε να δοκιμάσετε τα μύρτιλα, τα σμέουρα και τα βατόμουρα, και αν είστε τυχεροί, μπορεί να προλάβετε να δοκιμάσετε κι εσείς μερικά.

Μια καλή πηγή νερού θα τραβήξει τα πουλιά σαν μαγνήτης. Ακόμα και μια απλή μπανιέρα πουλιών ή μια ρηχή λεκάνη έχει αποτέλεσμα. Μπορείτε να κρεμάσετε πάνω από την μπανιέρα ένα πλαστικό μπουκάλι ή μια κανάτα με νερό με μια τρύπα στον πάτο. Η κίνηση και ο ήχος του νερού που στάζει είναι ακαταμάχητα για πολλά πουλιά. 

Ο κήπος σας έχει πυκνές συστάδες φυτών ή θάμνούς που τα πουλιά θα μπορούσαν να χρησιμοποιούν για φώλιασμα, για κούρνιασμα ή για να κρυφτούν; Αν όχι, τότε θα πρέπει να φυτέψετε μερικούς πυκνούς θάμνους  ή φτιάξτε φράχτες-καταφύγια από ξερόκλαδα. Φροντίστε να υπάρχουν αναρριχητικά φυτά που να ακουμπάνε στους τοίχους του σπιτιού σας ή κατά μήκους του φράχτη σας. Προσπαθήστε να δημιουργήσετε πλούσια και άναρχη βλάστηση σε ορισμένα σημεία του κήπου για να προσομοιώσετε το φυσικό περιβάλλον. Μπορεί να προσελκύσετε πουλιά που τους αρέσει να φωλιάζουν σε κοιλότητες. 

Το να παρακολουθείτε τα πουλιά να φωλιάζουν στον κήπο σας  μπορεί να είναι πολύ ικανοποιητικό, ιδιαίτερα αν το κάνουν σε προκατασκευασμένες φωλιές (ξύλινα σπιτάκια) που έχετε τοποθετήσει εσείς στα σωστά σημεία. Τα πουλιά είναι πολύ ευχαριστημένα όταν χρησιμοποιούν τέτοιες φωλιές κι αυτό το δείχνουν έντονα. Οι προκατασκευασμένες φωλιές (ξύλινα σπιτάκια) είναι άριστα υποκατάστατα φυσικής φωλιάς (κουφάλας δέντρου), καθώς τέτοιου είδους φυσικές φωλιές βρίσκονται όλο και πιο σπάνια στους αστικούς κήπους.
 
Φροντίστε να βρείτε καλής ποιότητας φυτά για τον κήπο σας από τα τοπικά φυτώρια. Να ελέγχετε για να βεβαιωθείτε ότι τα φυτά που θα επιλέξετε είναι εύρωστα και κατάγονται από την περιοχή σας. Όταν σχεδιάζετε τον κήπο σας πρέπει να βλέπετε σε βάθος χρόνου. Υπολογίστε πόσο μεγάλο πρόκειται να γίνει μετά από μερικά χρόνια κάθε φυτό (δέντρο ή θάμνος) που πρόκειται να φυτέψετε τώρα. Θυμηθείτε ότι το χαριτωμένο δεντράκι που φυτέψατε σήμερα, μπορεί να γίνει σε μερικά χρόνια ένας γίγαντας που θα καταλαμβάνει όλο το ζωτικό χώρο στον κήπο σας

Πριν ξεκινήσετε να φυτεύετε και να ξεφυτεύετε φυτά και να τα ανακατατάσσετε στον κήπο σας, καλό θα ήταν να κάνετε ένα προσχέδιο στο χαρτί. Ζωγραφίστε ένα χάρτη του κήπου σας και της αυλής σας όπως είναι πριν τον ανασχεδιασμό. Τοποθετήστε στον χάρτη το σπίτι σας και όλα τα μεγάλα φυτά (δέντρα και θάμνους) που υπάρχουν ήδη. Μετά βάλτε ένα λεπτό φύλλο χαρτί πατιτούρας πάνω από τον χάρτη σας και ζωγραφίστε τον επανασχεδιασμένο κήπο σας, τονίζοντας τα σημεία που θα τοποθετηθούν τα νέα φυτά.

Αποφύγετε τις ευθείες γραμμές ή τις σειρές όταν φυτεύετε. Δημιουργήστε μια μαιανδρική γραμμή όπου θα συναντιούνται δύο κατηγορίες φυτών, θαμνώδη και ποώδη. Αυτές οι προεξέχουσες περιοχές παρέχουν στα πουλιά την μεγαλύτερη ποικιλία σε επιλογές για κούρνιασμα, φώλιασμα και φαγητό.

Δημιουργήστε απομονωμένες περιοχές με θάμνους, κωνοφόρα, και ανάμεικτη βλάστηση. Λάβετε υπόψη σας ποιες περιοχές του κήπου σας δέχονται περισσότερο ήλιο και ποιες είναι πιο σκιερές και επιλέξετε μόνο τα φυτά που είναι κατάλληλα για κάθε κατάσταση φωτισμού. Αφήστε νεκρά κλαδιά ή ακόμη και ολόκληρα νεκρά ή σάπια δέντρα να αποσυντεθούν εκεί όπου είναι (εκτός αν είναι επικίνδυνα για τους ανθρώπους ή για το ακίνητο). Τα έντομα που ανοίγουν σήραγγες  στους σάπιους κορμούς και κάτω από τον φλοιό είναι σημαντική πηγή τροφής για πολλά πουλιά.

Επιπλέον, τα παλιά κούφια δέντρα βρίσκονται όλο και πιο σπάνια, ενώ συχνά καταλαμβάνονται από μη αποδημητικά πουλιά όπως τα σπουργίτια. Πουλιά που έχουν συνηθίσει να κάνουν φωλιές σε κουφάλες βρίσκουν όλο και πιο δύσκολα θέσεις φωλιάσματος. Εξάλλου ένα νεκρό δέντρο μπορεί να δείχνει ελκυστικό σε έναν κήπο, ιδιαίτερα αν καλυφθεί από παρασιτικά αναρριχητικά φυτά όπως ο κισσός.

Χρησιμοποιήστε νεκρά κλαδιά που πέφτουν από τα δέντρα σας για να φτιάξετε θημωνιές. Έτσι θα παρέχετε προστασία στα πουλιά από τις σκληρές καιρικές συνθήκες και αρπακτικά. Για να κάνετε σωστές θημωνιές ξεκινήστε βάζοντας τα χοντρά κλαδιά από κάτω και τα λεπτότερα στη κορυφή. Στο τέλος μπορείτε να προσθέσετε πευκοβελόνες. 

Με λίγο χρόνο και προσπάθεια, μπορείτε να μετατρέψετε εύκολα τον κήπο σας σε ένα ευπρόσδεκτο καταφύγιο για τα πουλιά.