Η σεξουαλικότητα των φυτών

Προστατέψτε τους ανθήρες σας!

Τα ανθοφόρα φυτά έχουν αναπτύξει έναν από τους πιο πολύπλοκους και σεξιστικούς κύκλους ζωής στη γη. Στην πραγματικότητα, έχουν "διπλή γονιμοποίηση" καθώς περιέχουν δύο σπέρματα και όχι ένα. Σ' έναν ώριμο σπόρο, το έμβρυο προέρχεται από ένα ζυγωτό που σχηματίζεται από την συγχώνευση του ενός σπέρματος με ένα ωάριο μέσα στον εμβρυϊκό σάκο. Το δεύτερο σπέρμα συγχωνεύεται με τους δύο πολικούς πυρήνες διαμορφώνοντας τον θρεπτικά πλούσιο ιστό ενδοσπερμίων. Όταν καταναλώνετε "σάρκα" καρύδας, γάλα καρύδας ή ποπκόρν, στην πραγματικότητα τρώτε ενδοσπέρμια. Στην περίπτωση μάλιστα του ποπκόρν, τα ενδοσπέρμια έχουν εκραγεί με την πίεση που συσσωρεύεται μέσα στους κόκκους του καλαμποκιού. Οι βοτανολόγοι έχουν επινοήσει μια απίθανη ορολογία για να εξηγήσουν την σεξουαλικότητα των φυτών συμπεριλαμβάνοντας όρους όπως μονογενής, ερμαφρόδιτος, άφυλος, αυτογονιμοποίηση, αυτοστείρωση και πολυγαμικός. Τουλάχιστον το 90% των ανθοφόρων φυτών έχουν ερμαφρόδιτα άνθη που περιέχουν αρσενικά και θηλυκά όργανα. Πολλά από αυτά τα είδη αποφεύγουν την ενδογαμία και την αιμομιξία, ωριμάζοντας τα σεξουαλικά τους όργανα σε διαφορετικούς χρόνους. Στην πρωτογυνία το θηλυκό όργανο είναι δεκτικό πριν να ωριμάσει το αρσενικό και στην πρωτανδρία το αρσενικό είναι έτοιμο πριν το θηλυκό γίνει επιδεκτικό. Αυτή η έξυπνη στρατηγική ευνοεί την επικονίαση ανάμεσα σε διαφορετικά άτομα. Μερικά φυτά έχουν μόνο μονογενή άνθη και είναι δίοικα με ξεχωριστά αρσενικά και θηλυκά άτομα στον πληθυσμό τους, όπως η χουρμαδιά, η συκιά, η ιτιά, το καβάκι και η μαριχουάνα. Ο όρος ομοφυλόφιλος δεν είναι δόκιμος για τα φυτά, αν και πολλά φυτά είναι μονογενή με άνθη μόνο από το ένα γένος. Ο δηλητηριώδης κισσός (Rhus Toxicodendron) είναι φυτό κυρίως δίοικο, αλλά μπορεί να είναι επίσης πολυγαμικό έχοντας ερμαφρόδιτα και μονογενή άνθη στο ίδιο άτομο. Οι συκιές παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον γιατί έχουν μικροσκοπικά μονογενή αρσενικά και θηλυκά άνθη μέσα σε ένα σαρκώδες πολυμορφικό δόμημα που αποκαλείται τεχνικά συκόνιο (το γνωστό σύκο). Μία μικροσκοπική θηλυκή σφήκα ζουζουνίζει μέσα στο συκόνιο για να γονιμοποιήσει τα άνθη και να εναποθέσει τα αυγά της. Μετά από μερικούς μήνες, μία καινούρια γενιά από σφήκες οργιάζουν μέσα στο συκόνιο, οι γόνιμες θηλυκές αποχωρούν και ένας καινούριος κύκλος ξεκινά.

Είναι γνωστό ότι για αιώνες την μελέτη των φυτών την είχαν αναλάβει κληρικοί, τουλάχιστο στην χριστιανική Ευρώπη. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα, την σεξουαλικότητα των φυτών να την απορρίπτουν σθεναρά οι θεολόγοι οι οποίοι πίστευαν στην κατά γράμμα απόδοση της Βίβλου. Σύμφωνα με τη Γένεση 1, τα φυτά δημιουργήθηκαν την τρίτη μέρα. Μέχρι την 6η ημέρα δεν είχαν δημιουργηθεί τα ζώα και οι άνθρωποι και δεν υπήρχαν οι λέξεις "θηλυκό και αρσενικό." Χωρίς θηλυκό και αρσενικό δεν υπήρχαν τα δύο γένη, και γι' αυτό τα φυτά δεν είχαν γένος (φύλο). Τα λουλούδια θεωρούνταν εσφαλμένα άφυλα αντικείμενα ομορφιάς. Αυτή η παράλογη εικασία είναι αναμφίβολα η αρχή του αγγλικού όρου "deflowered" (που σημαίνει διακορευμένη σε ελεύθερη απόδοση) για μια γυναίκα που έχει χάσει την παρθενιά της. Η σοβινιστική βοτανική αμάθεια διαιωνίστηκε για αιώνες, συμπεριλαμβάνοντας γελοίες απόψεις ότι το αρσενικό προσφέρει το σπόρο. Στην πραγματικότητα, όχι μόνο το θηλυκό προσφέρει το σπόρο και το ωάριο, αλλά και τα επιπλέον ζωτικά χρωμοσωματικά γένη σε οργανίδια που ονομάζονται μιτοχόνδρια και προπλαστίδια. Αργότερα τα οργανίδια αυτά γίνονται χλωροπλάστες, το φωτοσυνθετικό ζωντανό αίμα των φυτών. Εσείς ευχαριστήσατε πρόσφατα την μητέρα σας για τα μιτοχόνδρια που σας έδωσε;

Μια περίπτωση πλήρους προσβολής από την καπνιά των ανθήρων (Ustilago violacea) στο αγριολούλουδο Silene verecunda ssp. platyota ενδημικό της Καλιφόρνιας των Η.Π.Α. Φαίνεται καθαρά ότι η μυκητολογική ασθένεια βρίσκεται σε προχωρημένο στάδιο.

Στην εποχή αυτή, της σεξουαλικής υστερίας που ζούμε, είναι καθησυχαστικό να γνωρίζουμε ότι και στα φυτά υπάρχουν σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα. Ένα από τα πιο σοβαρά είναι ο δαυλίτης (καπνιά-ερυσίβη) των ανθήρων (Ustilago violacea), το πιο τρομερό αφροδίσιο νόσημα στον κόσμο των φυτών. Ο δαυλίτης των ανθήρων ανήκει στην τάξη των βασιδιομύκητων στην μυκητιακή διαίρεση Eumycota. Αυτή η εξαντλητική μυκητιακή ασθένεια προκαλεί συρρίκνωση και μαύρισμα των αρσενικών οργάνων, δηλαδή των ανθήρων, καταλήγοντας σε στειρότητα και σε οπτική ανθική δυσμορφία. Η καπνιά αυτή των ανθήρων εξαπλώνεται από μολυσματοφόρα, ανομοιογενή έντομα γονιμοποιητές που μεταφέρουν τα μολυσμένα σπόρια από το ένα φυτό στο άλλο. Τα σπόρια μολύνουν τα υγιή άτομα κατά τη διάρκεια της ανθοφορίας στην περίοδο της άνοιξης, επιδρώντας στα γεννητικά τους όργανα ένα χρόνο μετά, όταν τα φυτά ξεκινούν για άλλη μια φορά τον κύκλο ζευγαρώματος. Ο ανθικός ευνουχισμός είναι ένα κάπως δραστικό μέτρο, και τα μολυσμένα άτομα σπάνια πηγαίνουν σε κλινική για καπνιά, έτσι τα άρρωστα φυτά συνεχίζουν να μολύνουν τον υπόλοιπο πληθυσμό. Το ασφαλές σεξ είναι αποτελεσματικό, αλλά η τοποθέτηση μικροσκοπικών προφυλακτικών επάνω στους ανθήρες είναι κουραστική και καθόλου πρακτική. Τα συνετά φυτά αποφεύγουν το ρίσκο να μολυνθούν από σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα αναπτύσσοντας έναν μη σεξουαλικό τρόπο ζωής. Αυτά τα φυτά απλώς κλωνοποιούν τους εαυτούς τους βλαστικά. Μερικά μπορούν ακόμη να παράγουν σπόρους παρθενογεννητικά χωρίς σεξ. Το έμβρυο αναπτύσσεται παρθενογεννητικά από ένα μη γονιμοποιημένο ωάριο ή από άλλα κύτταρα που βρίσκονται μέσα στον εμβρυακό σάκο ή γύρω από αυτόν.