Εφέδρα. Φίλος ή εχθρός;

Εφέδρα κινέζικη (Ephedra sinica) Ma Huang

Περιγραφή και προέλευση

Γνωστή και σαν Ma Huang, η Εφέδρα (Ephedra sinica) είναι μέλος της βοτανικής οικογένειας των Εφεδροειδών. Το φυτό είναι ένας θάμνος που φυτρώνει στις έρημες περιοχές τις Κίνας και της Ανατολικής Ασίας. Χρησιμοποιείται σαν βοτανικό φυτό στην Κίνα εδώ και 4000 χρόνια για να θεραπεύσει συμπτώματα άσθματος και λοιμώξεις του αναπνευστικού συστήματος. Παραλλαγές του φυτού φυτρώνουν επίσης στην Ευρώπη, την Ινδία, την Αυστραλία και το Αφγανιστάν. Η αμερικανική εφέδρα (Ephedra nevadensis) είναι ενδημική στις νοτιοδυτικές Η.Π.Α. Χρησιμοποιήθηκε σαν τσάι από τους πρώτους αποίκους και ήταν γνωστή σαν το "τσάι των Μορμόνων" ή  "τσάι της Ερήμου". Χρησιμοποιήθηκε επίσης και για να θεραπεύει πονοκεφάλους, πυρετό, κρυολόγημα και αλλεργικό συνάχι. Σήμερα, συστατικά που προέρχονται από αυτό το φυτό βρίσκονται συνήθως σε πολλά παρασκευάσματα καταπολέμησης του κρυολογήματος και των αλλεργιών. Αν και τα χημικά συστατικά στην αμερικανική εφέδρα περιέχονται σε μικρότερες αναλογίες, χρησιμοποιείται κι αυτή φαρμακευτικά και λέγεται ότι έχει λιγότερες παρενέργειες.

Αμερικανική εφέδρα (Ephedra nevadensis)

Δείγματα καμένης Εφέδρας βρέθηκαν σε ένα νεολιθικό τάφο στη Μέση Ανατολή. Αυτό σημαίνει ότι το φυτό χρησιμοποιούταν φαρμακευτικά τουλάχιστο πριν 60,000 χρόνια. Πιστεύεται ότι οι ρίζες του φυτού έχουν αντίθετα αποτελέσματα με τα κλαδιά του αλλά αυτό δεν έχει αποδειχθεί. Οι αρχαίοι ινδιάνοι της Βόρειας Αμερικής χρησιμοποιούσαν σαν φάρμακο για τη δύσκολη εμμηνόρροια και σαν κατάπλασμα για την σύφιλη. Το χρησιμοποιούσαν επίσης και σαν ναρκωτικό στις τελετές του κυνηγιού. Το κάρβουνο από το ξύλο του έφτιαχνε μια τέλεια βαφή για τατουάζ.

Ιδιότητες

Η εφέδρα περιέχει δύο αλκαλοειδή την εφεδρίνη και την ψευδοεφεδρίνη. Η εφεδρίνη το κύριο συστατικό, είναι ένας βρογχοδιαστολέας και διεγείρει το συμπαθητικό νευρικό σύστημα. Έχει ισχυρές αντισπασμωδικές ιδιότητες, ενεργώντας μέσα από τις διόδους του αέρα, ανακουφίζοντας το πρήξιμο στον βλεννογόνο υμένα. Η ψευδοεφεδρίνη είναι μια ρινική αποσυμφορητική ουσία και έχει λιγότερα διεγερτικά αποτελέσματα στην καρδία και στην πίεση του αίματος. Οι θεραπευτές χρησιμοποιούν αυτά τα αλκαλοειδή για να θεραπεύσουν το βρογχικό άσθμα, την βρογχίτιδα, το εμφύσημα, τον επίμονο βήχα, τα αγκομαχητά και την αναπνευστική ανεπάρκεια.. Η εφέδρα μπορεί να ρίξει τον πυρετό στο σώμα και να καθαρίσει τα βουλωμένα ρινικά κοιλώματα. Τα αλκαλοειδή είναι επίσης αποτελεσματικά σε δερματικές αλλεργίες, στους ρευματισμούς και στην χαμηλή πίεση του αίματος.

Εξ αιτίας της επιστημονικά αποδεδειγμένης δράσης της στο αναπνευστικό σύστημα είναι γνωστό ότι η εφέδρα έχει σώσει πολλές ζωές. Αν και δεν θεραπεύει το άσθμα ωστόσο είναι αρκετά αποτελεσματική στα συμπτώματά του και κάνει τους ασθενείς να υποφέρουν λιγότερο.

Εξαιτίας της επίδρασης που έχει στο νευρικό σύστημα η εφέδρα μπορεί να βρεθεί και σε μερικά δημοφιλή προϊόντα αδυνατίσματος ή "ενέργειας". Στις δίαιτες η εφέδρα μειώνει την όρεξη και επιδρά στον θυρεοειδή αδένα ο οποίος επηρεάζει τον μεταβολισμό. Πρόσφατα η εφέδρα έγινε αντικείμενο επιστημονικής έρευνας για την παχυσαρκία εξ αιτίας των θερμογενικών αποτελεσμάτων καψίματος του λίπους που επιφέρει η χρήση της.

Η εφέδρα μπορεί επίσης να βρεθεί και σε προϊόντα "ενέργειας", τα οποία δίνονται σε αθλητές για να έχουν περισσότερη ενέργεια χωρίς να εξαντλούν τα σωματικά τους αποθέματα.

Επεξεργασμένη εφέδρα

Παρενέργειες

Ωστόσο η χρήση της εφέδρας και των παραγόμενων από αυτήν αλκαλοειδών δεν πρέπει να παρακάμπτει τις οδηγίες που υπάρχουν στις ετικέτες των διαφόρων βιομηχανικών σκευασμάτων που την περιέχουν. Παρενέργειες που μπορεί να δημιουργηθούν από την χρήση της είναι, γενική ατονία, απώλεια νευρικών αντιδράσεων, υψηλή πίεση του αίματος, καρδιακή αρρυθμία, και άλλες καρδιακές παθήσεις μέχρι και θάνατος. Φυσικά δεν πρέπει να χρησιμοποιείται από έγκυες και λεχώνες. Επίσης δεν πρέπει να χρησιμοποιείται από άτομα που έχουν υψηλή καρδιακή πίεση ή γλαύκωμα.

Ναρκωτικό

Ωστόσο η κακή φήμη της εφέδρας οφείλεται κυρίως στο κύριο συστατικό της την εφεδρίνη, και την χρήση της.

Η εφεδρίνη θεωρείται ισχυρό αναβολικό και είναι απαγορευμένη η χρήση της ουσίας αυτής σε αθλητικά γεγονότα που έχουν επίσημο ή ημιεπίσημο χαρακτήρα.

Επίσης η υπερβολική χρήση εφεδρίνης σε συνδυασμό με άλλα διεγερτικά όπως η καφεΐνη ή ακόμα χειρότερα η μεθαμφεταμίνη, μπορεί να επιφέρει καρδιακές παρενέργειες και θάνατο. Είναι γνωστό ότι πολλά εξαρτημένα σε ουσίες άτομα χρησιμοποιούν τέτοια παρασκευάσματα. Τα περίφημα χάπια τύπου "έκσταση" σε έναν από τους πολλούς συνδυασμούς τους έχουν στο περιεχόμενό τους εφεδρίνη.