Διακοσμητικός λαχανόκηπος (Από τον Μιχάλη Πολίτη)

Σε εποχές που η οικονομική κρίση μας έχει χτυπήσει την πόρτα, η κηπουρική σαν ασχολία μπορεί να προσφέρει μια δημιουργική και οικονομική διέξοδο. Καλλιεργώντας διακοσμητικά λαχανικά στον κήπο μας, επιτυγχάνουμε το τερπνόν μετά του ωφελίμου. Δηλαδή αξιοποιούμε και αναβαθμίζουμε αισθητικά τον χώρο στον οποίο έχουμε ήδη φυτεμένα λουλούδια και διακοσμητικά φυτά ενώ ταυτόχρονα προσθέτουμε φρέσκα βιολογικά προϊόντα στο τραπέζι μας καλλιεργημένα από τα χεράκια μας.

Αν πάλι είστε έτσι κι αλλιώς οπαδοί του λαχανόκηπου, σίγουρα θα έχετε σκεφτεί ότι ο κήπος σας χρειάζεται ένα "λίφτιγκ" καθώς το καλλιεργείς όλο τα ίδια και τα ίδια, με τον ίδιο τρόπο, γίνεται τελικά βαρετό.

Ένα κλασσικό παράδειγμα γαλλικού διακοσμητικού λαχανόκηπου είναι οι περίφημοι "Κήποι της Αναγέννησης" του Chateau de Villandry

Οι διακοσμητικοί λαχανόκηποι δεν είναι κάτι καινούριο σαν ιδέα. Πρωτοεμφανίστηκαν στην Γαλλία γύρω στο 1600 κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Λουδοβίκου του 14ου και ήταν ένα μέρος από τους περίτεχνους κήπους των Βερσαλλιών. Είναι γνωστοί μέχρι σήμερα με το όνομα Potager. Στη Γαλλία του 16ου αιώνα, οι κηπουροί συνδύασαν την γαλλική μοναστική τάση της εποχής, της καλλιέργειας των λαχανικών σε γεωμετρικούς κήπους με την ιταλική μοναστική τάση, των διακοσμητικών χαρακτηριστικών στους κήπους όπως σιντριβάνια, αψίδες και παρτέρια, χρησιμοποιώντας τριαντάφυλλα και λαχανικά που μόλις είχαν αφιχθεί από την Αμερική. Το νέο είδος κήπου ονομάστηκε "διακοσμητικός λαχανόκηπος της κουζίνας". Η γαλλική λέξη "Potager" αναφερόταν στον οικογενειακό λαχανόκηπο, τον κήπο της κουζίνας, ο οποίος προμήθευε την κουζίνα με λαχανικά για την κατσαρόλα "pot". Ωστόσο σήμερα Potager σημαίνει τυποποιημένος λαχανόκηπος όπου τα φυτά καλλιεργούνται τόσο για τις διακοσμητικές τους αρετές όσο και για την αξία τους σαν τρόφιμα.

Λαχανίδες Καλέ και σέσκουλα με κόκκινο μίσχο. Σαν πίνακας ζωγραφικής

Οδηγίες για να διαμορφώσετε ένα διακοσμητικό λαχανόκηπο με βάση το πρότυπο "Potager":

- Ξεκινήστε με κάτι απλό, όπως να προσανατολίσετε τις γραμμές με διαφορετικό τρόπο στο ορθογώνιο οικόπεδο του κήπου σας. 
- Κρατήστε το σχέδιο του κήπου απλό ώστε το ξεβοτάνισμα, όπως και η γενική περιποίηση του κήπου να γίνονται ευκολότερα.
- Αν θέλετε φυτά για μπορντούρα διαλέξτε αυτά που δεν χρειάζονται ψαλίδισμα, όπως κατσαρό μαϊντανό, ή καλέντουλα. 
- Διαλέξτε λαχανικά που μπορείτε να δοκιμάσετε χωρίς να χαλάσετε το αισθητικό τους αποτέλεσμα. Τα φασολάκια και οι πιπεριές, για παράδειγμα μπορούν να συλλεχθούν από τα φυτά τους ελεύθερα. Επίσης αν αφαιρέσετε μερικά φύλλα από μαρούλια που ξαναφυτρώνουν, από λαχανίδες ή σέσκουλα, δεν θα προκαλέσετε καμία ζημία.
- Φυτέψτε ποικιλίες λαχανικών που αργούν να ωριμάσουν όπως πράσα, κρεμμύδια, λάχανα, καρότα, και κουνουπίδια για να αποφύγετε να δημιουργήσετε κενά και τρύπες στο σχέδιο.

Μαρούλια, λάχανα, κατσαρός μαϊντανός και άλλα συνθέτουν όμορφα γεωμετρικά παρτέρια

Λαχανικά σε μπορντούρες λουλουδιών

Ένας ευκολότερος τρόπος για να καλλιεργήσετε λαχανικά για τις διακοσμητικές τους ιδιότητές τους είναι να τα ανακατέψετε με λουλούδια και θάμνους σε διακοσμητικές μπορντούρες. Χρησιμοποιήστε φυτά, όπως οι φασολιές δεμένες  σε καλάμια ή επιβλητικές αγκινάρες στο πίσω μέρος των συνόρων του κήπου και να γεμίστε τα παρτέρια του μπροστινού μέρους με χαμηλής ανάπτυξης φυτά, όπως κατσαρό μαρούλι, κατσαρός μαϊντανός, ή μαγειρικό θυμάρι.

Ομάδες από πυκνόφυλλα σέσκουλα, πολύχρωμες ντομάτες, φασολάκια, και καρότα με δαντελωτό φύλλωμα μπορούν να φυτευτούν στο ενδιάμεσο, παράλληλα με τα ανθοφόρα πολυετή λουλούδια ή θάμνους.

Μπορντούρα με σγουρά μαρούλια και σιικορέ στο εσωτερικό

Προτάσεις φυτών:

Εδώ έχουμε μερικές προτάσεις για λαχανικά με διακοσμητικές ιδιότητες που τα καθιστά καλές επιλογές για ένα διακοσμητικό κήπο. Αυτά είναι ιδανικά για μπορντούρες στα περισσότερα παρτέρια με λουλούδια. Μπορείτε επίσης να δοκιμάσετε να πειραματιστείτε με άλλες ποικιλίες λαχανικών, συμπεριλαμβανομένων των θάμνων τύπου ντομάτας.

Αγκινάρα: Με την ψηλή, αρχοντική τους εμφάνιση, το αρχιτεκτονικό, οδοντωτό περίγραμμα στα αργυρά φύλλα τους και το μοβ τεράστιο άνθος τους οι αγκινάρες έχουν μια έντονη και λαμπερή παρουσία σε κάθε κήπο.

Φασόλι: Με πλατιά φύλλα, παιχνιδιάρικη αναρρίχηση, με ελκυστικά άσπρα ή κόκκινα άνθη, με πολύχρωμους λοβούς, πράσινους, κίτρινους, κόκκινους, παρδαλούς.

Πιπεριές: Νάνες, μικρόκαρπες πιπεριές τσίλι που αιχμαλωτίζουν το βλέμμα. Μεγαλόκαρπες με λαμπερά φρούτα, πράσινα, κόκκινα, κίτρινα, μωβ, πορτοκαλί.

Βότανα: Δοκιμάστε ποικιλίες σε ασυνήθιστα χρώματα, όπως πορφυρό βασιλικό, κόκκινο θυμάρι, αγρομάραθο. Επίσης θάμνοι αγρυρόχρωμοι με χρωματιστά λουλούδια και άρωμα όπως λεβάντα και δενδρολίβανο είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακοί.

Σέσκουλο: Τι πολύχρωμο σέσκουλο «Bright Lights» είναι ένα από τα καλύτερα μείγματα, με μίσχους σε κόκκινο, χρυσό, ροζ, λευκό, πορτοκαλί και μοβ χρώμα καλυμμένους με βαθυπράσινο σγουρό φύλλωμα.

Μαρούλι: Κάθε καλός λαχανόκηπος περιλαμβάνει πολλά και όμορφα μαρούλια: Τα «Lollo Rossa» (κόκκινο)  και «Lollo Bionda» (πράσινο) είναι γνωστά αγαπημένα τραγανά με κατσαρά φύλλα, ενώ υπάρχουν πολλές άλλες ποικιλίες με διαφορές στο σχήμα των φύλλων.

Πράσινο κρεμμύδι: Δοκιμάστε ποικιλίες με κόκκινο στέλεχος «Rossa Lunga de Firenze» ή «Tonga».

Καλοκαιρινό κολοκυθάκι: Δεν υπάρχει τέλος στις ποικιλίες εδώ: Από "ξανθές", σκουροπράσινες και λαχανί, μέχρι ριγωτές και "χρυσές". Από μακρόστενες μέχρι σφαιρικές.

Μελιτζάνα: Υπάρχουν ποικιλίες μελιτζάνας που καλλιεργούνται μόνο σαν διακοσμητικές. Ωστόσο και βρώσιμες ποικιλίες έχουν την δική τους ομορφιά. Υπέροχες αποχρώσεις σε σκούρο μοβ, πράσινο, λευκό, ροζ, ριγέ, και λιλά. Δοκιμάστε τις!

Τομάτα: Κανένας διακοσμητικός λαχανόκηπος δεν είναι πλήρης χωρίς ντομάτες. Ειδικά τα κρεμαστά τοματάκια τύπου τσέρι είναι υπέροχα διακοσμητικά.. Οι ντομάτες έρχονται σε πολύ ενδιαφέρουσες επιλογές που καλύπτουν το φάσμα από άσπρο, κίτρινο, μοβ, πράσινο, ριγέ, μαύρο, και φυσικά κόκκινο! Δεν ξέρω κανέναν κηπουρό που θα μπορούσε να καλλιεργεί ντομάτες σαν καλλωπιστικά φυτά μόνο, αλλά είμαι σίγουρος ότι μπορεί να υπάρχουν μερικοί που κάνουν!

Σέσκουλο «Bright Lights», πορφυρό λάχανο και διακοσμητικές πιπεριές τσίλι. Πανδαισία χρωμάτων.

Θα ήταν παράλειψη να μην αναφερθούμε στα αμειγώς διακοσμητικά λαχανικά, αυτά δηλαδή που δεν τρώγονται. Τέτοια είναι πολλές ποικιλίες από διακοσμητικά κολοκύθια, διακοσμητικές πιπεριές, διακοσμητικές μελιτζάνες, διακοσμητικά λάχανα καλέ και διακοσμητικά κουνουπίδια, και βέβαια το διακοσμητικά καλαμπόκια. Κατά κανόνα όλα αυτά δεν τρώγονται ή τουλάχιστον δεν είναι γευστικά, αλλά σε ένα διακοσμητικό λαχανόκηπο ίσως αυτό να μην έχει σημασία.

Οφέλη

Καλλιεργώντας ένα διακοσμητικό λαχανόκηπο προσθέτετε λαμπρό χρώμα στον κήπο και κερδίζετε φρέσκα πιάτα στην κουζίνα σας. Ένας από τους καλύτερους λόγους για την καλλιέργεια διακοσμητικών φυτών είναι ότι τα παιδιά είναι πιο πρόθυμα να βοηθήσουν με τη συγκομιδή και να φάνε λαχανικά με ασυνήθιστα χρώματα! Αυτός είναι ένας πολύ καλός τρόπος για να πείσετε τα παιδιά σας να συμμετέχουν στη λαχανοκομία. Ένα άλλο πλεονέκτημα αυτού του είδους του κήπου είναι ότι οι επιστήμονες έχουν ανακαλύψει ότι οι πολύχρωμες χρωστικές ουσίες που είναι υπεύθυνες για τα εξαιρετικά χρώματα των φυτών περιέχουν αντιοξειδωτικά που μας προστατεύουν από ασθένειες.

Παρτέρι με διακοσμητικά λάχανα "καλέ"  στο Chateau de Villandry

Η ιστορία των χλιδάτων βασιλικών λαχανόκηπων έχει αντικατασταθεί με πιο οικολογικά μηνύματα στον εικοστό πρώτο αιώνα. Η δημιουργία ενός διακοσμητικού λαχανόκηπου δεν απαιτεί διαδοχική φύτευση,  αμειψισπορά, ή οποιαδήποτε άλλη καλή καλλιεργητική πρακτική. Απαιτεί μόνο το σχεδιασμό του κήπου με διαφορετικό τρόπο για να γίνει πιο ελκυστικός οπτικά. Σε κάθε περίπτωση ο συνδυασμός της αισθητικής με την πρακτική σε έναν λαχανόκηπο δεν απαιτεί τον πλούτο ενός βασιλιά. Μόνο λίγη φαντασία και σωστή προετοιμασία.