Πώς να καλλιεργήσετε εξωτικά λαχανικά (Από τον Μιχάλη Πολίτη)

Κάθε ερασιτέχνης κηπουρός θα έβρισκε συναρπαστική την ιδέα να καλλιεργήσει εξωτικά λαχανικά στον κήπο του. Στις μέρες μας μπορεί κανείς να βρει εύκολα λαχανικά που κατάγονται από κάθε γωνιά της γης, άγνωστα πολλές φορές σε μας σε εμφάνιση και σε γεύση. Όμως λίγο η παγκοσμιοποίηση, λίγο η περιέργεια να δοκιμάσουμε το άγνωστο, το καινούριο, έφερε κάθε λογής εξωτικό λαχανικό στον πάγκο του μανάβη της γειτονιάς μας. Αφού λοιπόν τα δοκιμάσαμε, ήρθε η ώρα να τα καλλιεργήσουμε στο δικό μας λαχανόκηπο.

Τα εξωτικά λαχανικά καλλιεργούνται συνήθως σε θερμοκήπια κάτω από ελεγχόμενες συνθήκες. Αλλά, αυτό δεν σημαίνει ότι είναι δύσκολο να καλλιεργηθούν και να συντηρηθούν από ερασιτέχνες. Με λίγα λόγια τα εξωτικά λαχανικά δεν απαιτούν πάντοτε συνθήκες θερμοκηπίου, για να έχουν καλή ανάπτυξη. Αν σας αρέσει να πειραματίζεστε καλλιεργώντας διαφορετικές ποικιλίες λαχανικών τότε σίγουρα μπορείτε να φυτέψετε εξωτικά λαχανικά. Και πιστέψτε με, θα είναι μια επιβράβευση της εργασίας σας όταν θα καταφέρετε να παράγετε στον δικό σας κήπο θρεπτικά λαχανικά, λιγότερο γνωστά και με διαφορετικές γεύσεις.

Ποια είναι τα εξωτικά λαχανικά

Πριν προχωρήσουμε στις συμβουλές για την καλλιέργεια εξωτικών λαχανικών, ας δούμε ποια είναι επιτέλους αυτά τα εξωτικά λαχανικά; Είναι άγνωστα σε μας, ή μήπως όχι; Με τον όρο εξωτικός αναφερόμαστε συνήθως σε κάτι εντυπωσιακά ασυνήθιστο και παράξενο. Όταν πρόκειται για φυτά, αναφερόμαστε σε είδη εισαγόμενα, που ευδοκιμούν και στη χώρα μας χωρίς ωστόσο να έχουν εγκλιματιστεί πλήρως. Συνηθίζουμε να συγχέουμε το τροπικό με το εξωτικό, όχι άδικα, αφού τα πιο παράξενα εξωτικά φυτά κατάγονται συνήθως από την τροπική ζώνη. Αυτό δεν σημαίνει ότι φυτά που έλκουν την καταγωγή τους από τον κρύο βορρά δεν είναι επίσης εξωτικά. Γιατί δηλαδή είναι πιο εξωτικό το λάχανο Πεκίνου από το λαχανάκι Βρυξελών;

Το  Κιουάνο (Cucumis metuliferus) ή  Αφρικάνικο αγκαθωτό αγγούρι. Με ζουμερή σάρκα και γεύση ανάμεσα σε αγγούρι και πεπόνι.

Μια άλλη "παρανόηση" που κάνουμε με τα φυτά και κυρίως με τα λαχανικά, είναι αυτά που θεωρούμε "παραδοσιακά". Τα παραδοσιακά λαχανικά δεν σημάνει ότι είναι και ενδημικά της χώρας μας, ότι υπήρχαν αυτοφυή εδώ από την αρχαιότητα. Απλά πολλά λαχανικά που έχουν εισαχθεί με την πάροδο των ετών και των αιώνων στη χώρα μας, έχουν πια ενσωματωθεί, στην διατροφή μας και πολύ περισσότερο στην κουλτούρα μας σε σημείο που να τα θεωρούμε πια δικά μας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η ντομάτα, βασικό συστατικό της "χωριάτικης σαλάτας" ή της "traditional greek salad", όπως την σερβίρουμε στους τουρίστες. Πόσο "παραδοσιακά ελληνικό" είναι ένα φυτό που έλκει την καταγωγή του από το Περού και το Μεξικό; Ωστόσο, αν αυτό σας παρηγορεί, τέτοια σύγχυση με τα παραδοσιακά λαχανικά δεν υπάρχει μόνο στην Ελλάδα. Βέβαια με την πάροδο των χρόνων δημιουργήθηκαν πολλές τοπικές ποικιλίες που διατηρούν τα βασικά χαρακτηριστικά της αρχικής ποικιλίας αλλά και έχουν ενσωματώσει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της χώρας ή της περιοχής στην οποία εγκλιματίστηκαν.

Που καταλήγουμε λοιπόν; Ότι σε γενικές γραμμές, όλα τα εξωτικά λαχανικά μπορούν να καλλιεργηθούν στην χώρα μας με την κατάλληλη φροντίδα. Όπως το κατάφεραν οι ντομάτες, οι πατάτες, οι πιπεριές, οι μελιτζάνες και τόσα άλλα, που σήμερα τα θεωρούμε κοινά και βασικά σε κάθε λαχανόκηπο. Εάν διατηρείτε ένα λαχανόκηπο, το πιθανότερο είναι να έχετε ήδη φυτεμένα κάποια εξωτικά λαχανικά. Το θέμα είναι, ότι η καλλιέργεια αυτών των εξωτικών ποικιλιών δεν διαφέρει από εκείνη των άλλων τοπικών λαχανικών.

Το Πακ Τσόι ή κινέζικο λάχανο (Brassica chinensis) μοιάζει στην εμφάνιση με σέλερι σε αντίθεση με το Μποκ Τσόι ή Λάχανο του Πεκίνου (Brassica pekiinensis) που μοιάζει με το κοινό λάχανο.

Πώς να καλλιεργήσετε εξωτικά λαχανικά;

Οι περισσότεροι από εμάς έχουμε την εντύπωση ότι η καλλιέργεια εξωτικών λαχανικών είναι μια πρόκληση. Λοιπόν, αυτό μπορεί να μην ισχύει για κάθε ποικιλία, καθώς πολλά από αυτά τα είδη αναπτύσσονται σχεδόν σε κάθε τύπο εδάφους, και σε ευρύ φάσμα περιβαλλοντικών συνθηκών. Συνεπώς ο μόνος τρόπος για να καλλιεργήσουμε υγιή εξωτικά λαχανικά στον κήπο μας, είναι να κατανοήσουμε τις ειδικές απαιτήσεις ανάπτυξής τους και να τα φροντίσουμε ανάλογα. Αν και αυτός δεν είναι ένας εύκολος στόχος, με τόσες πολλές και διαφορετικών απαιτήσεων ποικιλίες που υπάρχουν, μπορούμε ωστόσο να εφαρμόσουμε τα βασικά κόλπα για την καλλιέργεια λαχανικών.

Η επιλογή των κατάλληλων εξωτικών λαχανικών είναι το πρώτο βήμα που πρέπει να κάνετε πριν τα εντάξετε στο σχεδιασμό του κήπου σας. Διαλέξτε αυτά που είναι θρεπτικά, νόστιμα και κατάλληλα για καλλιέργεια στην περιοχή σας. Στη συνέχεια, παραγγείλετε τους σπόρους από ένα αξιόπιστο προμηθευτή.

Η επιλογή της κατάλληλης τοποθεσίας είναι ένας άλλος παράγοντας για την πετυχημένη καλλιέργεια εξωτικών φυτών. Ή έκθεση στο ηλιακό φως και η κατάσταση του εδάφους θα πρέπει να παρακολουθούνται αυστηρά ενώ αποτελούν αποφασιστικό παράγοντα στην επιλογή θέση φύτευσης για συγκεκριμένα εξωτικά λαχανικά. Πείτε για παράδειγμα, όταν ένα λαχανικό που αγαπάει τον ήλιο φυτεύεται σε μια σκιασμένη περιοχή. Τότε θα γίνει αδύναμο και ευπαθές σε ασθένειες και σε παράσιτα. Επίσης, η καλλιέργεια λαχανικών σε έδαφος που δεν στραγγίζει και κρατάει νερό, είναι αιτία για το σάπισμα των ριζών και για άλλα μυκητολογικά προβλήματα.

Το επόμενο βήμα για την καλλιέργεια εξωτικών λαχανικών είναι η προετοιμασία του εδάφους. Το γόνιμο, υγρό και καλά στραγγιζόμενο έδαφος ταιριάζει στα περισσότερα λαχανικά. Προωθεί το ριζικό σύστημα και επιτρέπει την απορρόφηση των θρεπτικών ουσιών, υποστηρίζοντας έτσι τη συνολική ανάπτυξη των φυτών. Για τους περισσότερους τύπους λαχανικών, ο ιδανικός χρόνος για να προετοιμαστεί το έδαφος του κήπου είναι η άνοιξη. Αφαιρέστε τα ζιζάνια και τα ανεπιθύμητα φυτά που αργότερα θα ανταγωνίζονται με τα εξωτικά λαχανικά σας για τροφή από το έδαφος. Συμπληρώστε το χώμα φύτευσης με οργανικό λίπασμα (κομπόστ), (περίπου ένα μέρος κομπόστ με τέσσερα μέρη χώματος) και αναμείξτε καλά.

Η φυσαλίς του Περού (Physalis-peruviana) με καρπό που μοιάζει στην εμφάνιση και στη γεύση με τοματάκι.

Ξεκινήστε τη σπορά στον λαχανόκηπό σας, την άνοιξη, όπως κάνετε συνήθως για άλλες καλλιέργειες. Φροντίστε να σπείρετε τους σπόρους σε προστατευόμενο εσωτερικό χώρο, σε σπορεία και δίσκους σποράς με κατάλληλο χώμα σποράς. Με αυτόν τον τρόπο, θα είστε έτοιμοι να μεταφυτεύσετε τα σπορόφυτα στον λαχανόκηπο όταν τελειώσουν και οι τελευταίες ανοιξιάτικες παγωνιές. Κατά την περίοδο της σποράς των εξωτικών σπόρων λαχανικών, ακολουθήστε πιστά τις οδηγίες σποράς που αναγράφονται στη συσκευασία των σπόρων. Βεβαιωθείτε ότι έχουν σπαρθεί στο ίδιο βάθος όπως αναφέρεται στη συσκευασία. Επίσης, ποτίζετε τακτικά τα σπορεία, πάντα σύμφωνα με τις οδηγίες για να πετύχετε τη μέγιστη βλάστηση. Φροντίζοντας να παρέχετε τη σωστή θερμοκρασία και υγρασία στο σπορείο, πολύ σύντομα θα αναπτυχθούν υγιή φυτά. Συνεχίστε να τα ποτίζετε και να τα φροντίζετε, μέχρι να περάσουν και οι τελευταίες παγωνιές και μετά μπορείτε να τα μεταφυτέψετε σε παρτέρια.

Όταν οι καιρικές συνθήκες είναι πια ευνοϊκές, σκάψτε τρύπες φύτευσης στο έδαφος του κήπου που έχετε ήδη προετοιμάσει. Οι τρύπες πρέπει να είναι λίγο μεγαλύτερες από το μέγεθος της μπάλας χώματος που περικλείει τις ρίζες. Στη συνέχεια, χρησιμοποιώντας ένα φτυαράκι κήπου, φυτέψτε απαλά τα σπορόφυτα, προσέχοντας να διαλέξετε τα πιο ζωηρά και αυτά που έχουν μπάλα χώματος στη ρίζα τους. Σιγουρευτείτε ότι οι εύθραυστες ρίζες παραμένουν ανέπαφες, τοποθετήστε 1-2 σπορόφυτα σε κάθε τρύπα φύτευσης και σιγά-σιγά σκεπάστε την τρύπα με χώμα. Ποτίστε τα νεοφυτεμένα φυτά και προστατέψτε τα από το ισχυρό ηλιακό φως. Ψεκάζετε τακτικά με νερό για να διατηρήσετε την υγρασία του εδάφους και την ατμοσφαιρική υγρασία στα επιθυμητά επίπεδα.

Η Τετραγώνια (Tetragonia tetragoniodes) ή αλλιώς σπανάκι Νέας Ζηλανδίας. Με γεύση και ιδιότητες παρόμοιες με το κοινό σπανάκι.

Καθώς τα λαχανικά θα αρχίσουν να εγκλιματίζονται στην περιοχή που τα φυτέψατε, μπορείτε να μειώσετε τη συχνότητα του ποτίσματος. Αλλά μην αφήσετε το χώμα να στεγνώσει τελείως για συνεχόμενες ημέρες. Μια απλή συμβουλή είναι να διατηρείτε το χώμα καλά στραγγιζόμενο και υγρό.

Η χρήση λιπασμάτων δεν είναι απαραίτητη για να καλλιεργήσετε υγιή λαχανικά. Εάν παρατηρήσετε μειωμένη ανάπτυξη των λαχανικών ή υποψιάζεστε ανεπάρκεια θρεπτικών συστατικών του εδάφους, μόνο τότε ενισχύστε το χώμα με ένα οργανικό λίπασμα στη σωστή ποσότητα.

Τα λαχανικά που φυτεύτηκαν πρόσφατα, θα είναι ανθεκτικά στις κυμαινόμενες συνθήκες θερμοκρασίας και φωτισμού. Ωστόσο, έχετε το νου σας γιατί μπορεί στον κήπο σας να αναπτυχθούν και ζιζάνια. Αν διαπιστώσετε κάτι τέτοιο ξεφορτωθείτε τα ζιζάνια το συντομότερο δυνατό. Προσπαθήστε να προστατεύσετε τα εξωτικά λαχανικά από ασθένειες και παράσιτα υιοθετώντας εναλλακτικές καλλιεργητικές πρακτικές. Εφαρμόζοντας ένα ήπιο εντομοκτόνο σαπούνι είναι αποτελεσματική λύση για τον έλεγχο των βλαβερών εντόμων. Καλλιεργώντας εξωτικά λαχανικά στον δικό σας λαχανόκηπο, μπορείτε να απολαύσετε φρέσκα λαχανικά χωρίς εντομοκτόνα και επιβλαβή χημικά.