Όλοι ονειρεύονται να χρεώσουν το περιεχόμενο

Την όμορφη εποχή των μεγάλων επενδύσεων στο δίκτυο, ελάχιστοι πίστευαν ότι θα μπορούσαν ποτέ να χρεώσουν τους χρήστες για το περιεχόμενο που τους παρείχαν. Γνώριζαν ότι η τιμή πώλησης μιας εφημερίδας ή ενός περιοδικού καλύπτει μόνο το κόστος εκτύπωσης και διανομής, ενώ οι δαπάνες παραγωγής του περιεχομένου και τα κέρδη προέρχονται από τα διαφημιστικά έσοδα. Θεωρούσαν λοιπόν ότι αφού στο Web το κόστος δημοσίευσης και διανομής είναι σχεδόν μηδενικό, θα παρείχαν δωρεάν το περιεχόμενο και θα κέρδιζαν από τις διαφημίσεις όπως ακριβώς συμβαίνει και με την τηλεόραση ή το ραδιόφωνο. Δυστυχώς όμως, για πολλούς λόγους η πορεία των διαφημιστικών εσόδων στο δίκτυο, και κυρίως στο web, δεν ήταν η αναμενόμενη. Γι' αυτό και πολλοί ισχυρίζονται ότι αργά ή γρήγορα οι περισσότεροι παραγωγοί περιεχομένου θα διακόψουν τις εργασίες τους, ενώ οι υπόλοιποι θα αρχίσουν να χρεώνουν για τις υπηρεσίες που το κοινό απολαμβάνει σήμερα δωρεάν.

Οι προσπάθειες για χρέωση του περιεχομένου

Παλαιότερα πολλοί ονειρεύονταν να χρεώσουν το περιεχόμενο μέσω της χρήσης micropayments. Πίστευαν ότι αν το κόστος ανάγνωσης μιας σελίδας ήταν μόνο 3 δραχμές (1 λεπτό του ευρώ) ή κάποιο αντίστοιχα "ασήμαντο" ποσό, τότε οι χρήστες του δικτύου δεν θα αρνιόνταν τη χρέωσή τους, ενώ τα συνολικά έσοδα (από χιλιάδες αναγνώστες) θα ήταν αρκετά για να καταστήσουν κερδοφόρο αυτό το εγχείρημα. Δυστυχώς, κάτι παρόμοιο δεν δοκιμάστηκε ποτέ στην πράξη, καθώς το κόστος διεκπεραίωσης μιας συναλλαγής εξακολουθεί να είναι τόσο υψηλό ώστε δεν είναι ακόμη οικονομικά συμφέρον να χρεώσει κανείς οτιδήποτε με ποσό μικρότερο των 3 ευρώ (περίπου 1.000 δρχ.). Έτσι, οι παραγωγοί περιεχομένου έπαψαν να σκέπτονται τα micropayments και έχουν εναποθέσει πλέον τις ελπίδες τους στις παραδοσιακές συνταγές (χρέωση συνδρομών), καθώς και στο μοντέλο της χρέωσης μέσω ISP.

Η χρέωση μέσω ISP

Σύμφωνα με αυτό το μοντέλο, μια ομάδα sites (π.χ. In.gr, Flash και E-go) έρχονται σε συμφωνία μεταξύ τους και αποκλείουν την πρόσβαση στους χρήστες του ISP (προμηθευτή υπηρεσιών Internet) Γιώργος.net. Επειδή όμως αυτά τα sites είναι πολύ δημοφιλή το Γιώργος.net αποφασίζει να πληρώσει στη "συμμαχία" κάποιο ποσό για να μην χάσει τους χρήστες που θα μετακινηθούν αλλού, για να διατηρήσουν την πρόσβαση σε αυτές τις υπηρεσίες. Ανάλογες συμφωνίες κλείνονται φυσικά με όλους τους Έλληνες προμηθευτές υπηρεσιών Internet και έτσι η "συμμαχία" ουσιαστικά φορολογεί μέσω των ISPs τους χρήστες του δικτύου για να χρηματοδοτήσει τη λειτουργία της. Οι εισπράξεις από τους ISPs μοιράζονται στα μέλη της ανάλογα με τη δημοτικότητα του καθενός, ενώ παράλληλα (για να αυξηθεί η ισχύς της συμμαχίας) ενθαρρύνονται και άλλα sites να ενταχθούν στο ίδιο κύκλωμα, με κίνητρο την είσπραξη εξασφαλισμένων εσόδων.

Μέχρι σήμερα αυτή η, αμερικανικής προελεύσεως, ιδέα δεν έχει εφαρμοστεί στην πράξη και παρόλη την κομψότητά της είναι αμφίβολο αν θα συμμαχήσουν ποτέ τόσοι παραγωγοί περιεχομένου ώστε η ισχύς τους να επιβάλει τελικά αυτή την ιδιότυπη φορολογία. Ακόμη όμως κι αν συμβεί κάτι τέτοιο, εκτιμώ ότι οι χρήστες θα εξακολουθήσουν να λαμβάνουν την πλειοψηφία του περιεχομένου που καταναλώνουν δωρεάν, δηλαδή χωρίς συνδρομή ή έμμεση φορολόγηση. Ας δούμε γιατί:

Γιατί το περιεχόμενο θα διατίθεται πάντοτε δωρεάν

1. Στο Internet διατίθεται μεγάλος όγκος περιεχομένου χωρίς οι παραγωγοί του να προσδοκούν αμοιβή ή άμεσα οικονομικά οφέλη

Στο Πανεπιστήμιο όπου σπούδασα οικονομικά μάς δίδαξαν ότι ανταγωνιστής της BMW δεν είναι μόνο η Daimler Chrysler, αλλά και η Microsoft, τα ΑΒ Βασιλόπουλος ή ακόμη και ο τσαγκάρης της γειτονιάς. Μπορεί τα προϊόντα αυτών των επιχειρήσεων να μην έχουν καμία σχέση μεταξύ τους, αλλά όλα αγωνίζονται για ένα όσο το δυνατόν μεγαλύτερο τμήμα των χρημάτων που διαθέτει ο καταναλωτής και τα οποία φυσικά δεν είναι απεριόριστα.

Αντίστοιχα, μέσα στο δίκτυο, τα κείμενα του Γιώργου Επιτήδειου, του Μιχάλη Πολίτη, του Σωτήρη Μπουζάρα, του Γιάννη Γούτη, του Ken Sanes και εκατομμυρίων άλλων ανταγωνίζονται με το In.gr, το Flash.gr και το CNN για τις ίδιες 24 ώρες που διαθέτει η ημέρα κάθε χρήστη του δικτύου.

Κάθε χρήστης του δικτύου λοιπόν (ειδικά αν γνωρίζει αγγλικά) έχει στη διάθεσή του πολύ περισσότερο αξιόλογο δωρεάν περιεχόμενο "εθελοντικής παραγωγής" απ' όσο μπορεί να καταναλώσει. Γι' αυτό και εκτιμώ ότι ελάχιστα θα του λείψουν οι οργανωμένες εκδοτικές προσπάθειες, αν αποφασίσουν να χρεώσουν για τις υπηρεσίες τους.

2. Η τρέχουσα επικαιρότητα κοστίζει λίγο

Η γρήγορη παρακολούθηση των εσωτερικών, αλλά και των διεθνών εξελίξεων αποτελεί έναν από τους λίγους τομείς περιεχομένου που θα μείνουν για πάντα στα χέρια των επαγγελματιών, καθώς απαιτείται συνέπεια και συνεχής ενημέρωση. Ωστόσο, η πρόσφατη εμπλοκή μου με την κατασκευή ενημερωτικών web sites, με δίδαξε ότι το κόστος προμήθειας υλικού της τρέχουσας επικαιρότητας από οργανισμούς όπως το Αθηναϊκό ή το Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων είναι αρκετά χαμηλό. Έτσι, πάντοτε θα υπάρχουν εταιρείες διατεθειμένες να πληρώσουν γι' αυτό και να το διανείμουν δωρεάν για να κερδίσουν επισκέπτες στο site τους.

Υπάρχει φυσικά και ο τομέας της ανάλυσης των γεγονότων και της σε βάθος ενημέρωσης του κοινού. Ήδη όμως και εδώ αρκετοί ιδιώτες δοκιμάζουν τις δυνάμεις τους σε αυτό το χώρο, πολλές φορές με εξαιρετικής ποιότητας αποτελέσματα. Ούτε εδώ λοιπόν μπορεί να βασιστεί μια εταιρεία που αναζητά συνδρομητικά έσοδα από τους χρήστες του Internet.

3. Οι περισσότεροι χρήστες δεν συνδέονται με το δίκτυο για να καταναλώσουν προκατασκευασμένο περιεχόμενο, αλλά για να επικοινωνήσουν.

Το Internet είναι ένα μέσο επικοινωνίας όπως το τηλέφωνο και όχι ένας χώρος διανομής "μασημένης τροφής" όπως η τηλεόραση ή το ραδιόφωνο. Γι' αυτό και ήταν ήδη δημοφιλές πριν κάποιοι αρχίσουν να σκέφτονται πώς θα κερδίσουν χρήματα από αυτό και θα παραμείνει δημοφιλές ακόμη κι αν αυτοί "αποχωρήσουν". Είναι πολύ εύκολο να κατανοήσει κανείς την απροθυμία των χρηστών να πληρώσουν για περιεχόμενο, όταν συνειδητοποιήσει ότι ο χρόνος που δαπανούν επικοινωνώντας με άλλους χρήστες (π.χ. μέσω email, message boards κ.λπ.) είναι τόσο μεγάλος ώστε η ενασχόλησή τους με την κατανάλωση προκατασκευασμένου περιεχομένου αποτελεί για τους περισσότερους, απλώς μια "παράπλευρη" δραστηριότητα.

4. Ελάχιστο περιεχόμενο είναι τόσο ποιοτικό και αξιόλογο ώστε να αξίζει να πληρώσεις γι' αυτό.

Ο τρόπος με τον οποίο διατυπώνονται τα σχόλια σχετικά με την απροθυμία του κοινού να πληρώσει για το περιεχόμενο μου αφήνει την αίσθηση ότι υπονοεί πως "οι χρήστες είναι κακομαθημένοι και τσιγκούνηδες και γι' αυτό τα θέλουν όλα τζάμπα". Αυτό όμως είναι λάθος. "Αν το περιεχόμενό σου είσαι τόσο καλό που οι χρήστες να μην μπορούν να κάνουν χωρίς αυτό, να είσαι βέβαιος ότι θα σε πληρώσουν. Διαφορετικά, καλύτερα να κλείσεις το μαγαζί σου και να ασχοληθείς με κάτι άλλο."

Συμπεράσματα

Το περιεχόμενο θα συνεχίσει να παρέχεται δωρεάν στο Internet, ειδικά όσο υπάρχουν άνθρωποι που θα παρέχουν δωρεάν αξιόλογες υπηρεσίες. Όπως μάλιστα θα δούμε σε επόμενο άρθρο, με την πάροδο του χρόνου αυτοί θα γίνονται όλο και περισσότεροι. Όποιος λοιπόν προσδοκά να κερδίσει από την χρέωση του περιεχομένου καλά θα κάνει να δημιουργήσει κάτι εξαιρετικά πρωτότυπο και ποιοτικό. Οι χρήστες του δικτύου είναι πολύ καλομαθημένοι και δύσκολα θα αποχωριστούν τα χρήματά τους χωρίς σοβαρό λόγο.

Γιώργος Επιτήδειος
gepiti@gepiti.com